Poortwachters, wie of wat zijn dat?
De Verordening inzake digitale markten bevat een reeks zorgvuldig gedefinieerde objectieve criteria om te bepalen of een groot onlineplatform als "poortwachter" mag worden beschouwd. Zo pakt de wet de problemen met grote, systemische onlineplatforms gericht aan.
Een bedrijf is een poortwachter als het:
- een sterke economische positie en een aanzienlijke impact op de interne markt heeft en actief is in meerdere EU-landen
- een sterke bemiddelingspositie heeft, wat betekent dat het een groot aantal gebruikers verbindt met een groot aantal bedrijven
- een stevig verankerde en duurzame marktpositie heeft (of op het punt staat te hebben), wat betekent dat de onderneming in elk van de laatste drie boekjaren aan de twee bovengenoemde criteria voldoet
Wat zijn de voordelen van de Verordening inzake digitale markten?
- Voor bedrijven die van poortwachters afhankelijk zijn om hun diensten op de interne markt aan te bieden, wordt het ondernemingsklimaat eerlijker.
- Innovators en startende technologiebedrijven krijgen nieuwe kansen om te concurreren en te innoveren in de wereld van onlineplatforms zonder vast te zitten aan oneerlijke voorwaarden die hun ontwikkeling beperken.
- Consumenten krijgen een groter aanbod, betere diensten, meer mogelijkheden om van provider te veranderen, ruimere toegang en eerlijkere prijzen.
- Poortwachters zelf behouden alle mogelijkheden om te innoveren en nieuwe diensten aan te bieden. Ze mogen alleen geen oneerlijke praktijken toepassen ten aanzien van zakelijke gebruikers en geen oneerlijk voordeel halen uit klanten die van hen afhankelijk zijn.
Wat betekent dit voor poortwachters?
De nieuwe regels geven poortwachters bepaalde verplichtingen en bepalen wat ze wel en niet moeten doen.
Wat moeten poortwachters juist wél doen? Een paar voorbeelden:
derde partijen in staat stellen in bepaalde specifieke situaties met de eigen diensten van de poortwachter samen te werken
zakelijke gebruikers toegang geven tot de gegevens die deze zelf op het platform van de poortwachter genereren
adverteerders en uitgevers die hun platform gebruiken, de nodige tools en informatie geven om advertenties zelf op het platform van de poortwachter te analyseren
zakelijke gebruikers in staat stellen hun aanbod op het platform te promoten en buiten het platform contracten met klanten te sluiten
eigen diensten en producten op het platform hoger plaatsen of gunstiger behandelen dan vergelijkbare producten of diensten van derde partijen
consumenten verbieden om buiten het platform om contact te leggen met bedrijven
gebruikers verhinderen om automatische geïnstalleerde software of apps te verwijderen
eindgebruikers buiten de kernplatformdienst van de poortwachters volgen met het oog op gerichte reclame, zonder dat effectieve toestemming is verleend
Kan de verordening de snelle ontwikkelingen in de digitale sector wel volgen?
Om ervoor te zorgen dat de nieuwe poortwachterregels gelijke tred houden met het hoge tempo van de digitale markten, mag de Commissie marktonderzoek uitvoeren. Zo kan de Commissie:
- nagaan of bedrijven als poortwachters opereren
- de verplichtingen voor poortwachters zo nodig dynamisch updaten
- systematische inbreuken op de Wet inzake digitale markten verhelpen
Wat als een platform zich niet aan de regels houdt?
- Geldboetes
Geldboetes tot 10% van de totale wereldwijde jaaromzet van de onderneming, of tot 20% in geval van herhaalde inbreuken
- Dwangsommen
Periodieke financiële sancties tot 5% van de gemiddelde dagelijkse omzet.
- Sancties
Aan poortwachters die de Verordening inzake digitale markten systematisch overtreden, kunnen na marktonderzoek extra maatregelen worden opgelegd. Die maatregelen moeten in verhouding staan tot de gepleegde inbreuken, Indien nodig en als laatste redmiddel kunnen niet-financiële maatregelen worden opgelegd. De EU kan een platform dwingen om zijn gedrag te veranderen, of zijn structuur, bijvoorbeeld door (delen van) een bedrijf te verkopen.
De nieuwe regels in een notendop
Meer over nieuwe regels voor gebruikers
Meer over nieuwe regels voor bedrijven
Meer over nieuwe regels voor platforms
Wat zijn de volgende stappen?
De wet inzake digitale markten is sinds begin mei 2023 van toepassing. Binnen twee maanden moeten ondernemingen die kernplatformdiensten aanbieden, de Commissie daarvan in kennis stellen en alle desbetreffende informatie verstrekken. De Commissie heeft dan 45 werkdagen de tijd om een besluit tot aanwijzing van een specifieke poortwachter vast te stellen. Aangewezen poortwachters hebben na het besluit van de Commissie zes maanden de tijd om te zorgen voor de naleving van de verplichtingen uit hoofde van de Verordening digitale markten.
Meest recente zaken, overnames en updates over verplichtingen
Duidelijke verplichtingen voor gatekeepers in de hele EU
Tot nu toe was de manier waarop gatekeepers zakendoen, grotendeels ongereguleerd of gebaseerd op regels die veelal van vóór de digitale economie dateren. Dit was in de hele EU het geval.
De lidstaten en de EU konden problemen in verband met gatekeepers niet doeltreffend aanpakken met hun bestaande regelgeving.
Rechtszekerheid voor platforms
Tot nu toe hebben nationale wetgevingsinitiatieven in de EU-lidstaten de geconstateerde problemen ten dele aangepakt, maar dat leidde ook tot meer versnipperde regelgeving in de EU. Dit kan leiden tot hogere nalevingskosten voor platforms die grensoverschrijdend actief zijn.
Wat verandert er door de nieuwe wet inzake digitale markten?
- Gatekeepers weten van tevoren welke verplichtingen zij moeten nakomen.
- Voor andere platforms gelden deze regels niet, maar zij kunnen profiteren van eerlijker praktijken wanneer zij zaken doen met gatekeepers.
- Lagere nalevingskosten voor gatekeepers en hun commerciële gebruikers.