‘Er wordt gesjoemeld met data bij vrijwel alle medicijnen’

Healy was betrokken bij onderzoek naar seroxat en vergelijkbare medicijnen, en staat bekend als fel criticus van de geneesmiddelenindustrie. “De informatie over medicijnen in wetenschappelijke artikelen vormt op dit moment het grootste pakket aan nepnieuws van de wereld”, stelt Healy. Woensdag spreekt hij op de Universiteit van Maastricht. 

Hoeveel medicijnen doen meer kwaad dan goed, denkt u?

“Elk geneesmiddel is in essentie schadelijk. Daarom beperken we het gebruik van medicijnen tot mensen die iets schadelijks onder de leden hebben. Steeds moeten we de problemen die ze hebben door hun ziekte afwegen tegen de problemen die het medicijn waarschijnlijk zal veroorzaken. Een geneesmiddel bestaat daarom uit twee dingen. Eén is de combinatie van chemische stofjes, en twee is de informatie die bij dat medicijn geleverd wordt. Als je risico gaat lopen door een medicijn te slikken, moet je weten hoe groot dat risico is.

“De golf van medicijnen die in de jaren veertig en vijftig op de markt kwam redde levens, dat staat als een paal boven water. Het klinische onderzoek kwam toen van artsen die het middel voorschreven, en zelf zagen wat het effect van een middel was. Daarna kwamen er steeds meer klinische tests in opdracht van de farmaceutische industrie. Artsen gingen vertrouwen op die informatie. Een groot deel van de recente medicijnen doet waarschijnlijk meer kwaad dan goed, maar we weten het niet.”

U onderzocht het onderzoek naar seroxat. Wat was daar mis?

“Wij kregen toegang tot de data van één van de tests uit de jaren negentig, study 329. Op basis van dat onderzoek concludeerde men dat dat medicijn goed werkte bij jongeren. Uit onze analyse van de ruwe data bleek dat het middel niet goed werkte, en dat een grote groep zelfs suïcidaal werd. Wat hier gebeurd is, gebeurt bij praktisch elk gepatenteerd medicijn. Alleen de gegevens die aantonen dat het medicijn werkt, of die zo kunnen worden bewerkt dat ze dat aantonen, worden gepubliceerd. Aanwijzingen dat een geneesmiddel niet werkt of zelfs gevaarlijk is, worden verzwegen.”

Hoe kan dat?

“Bij praktisch alle klinische experimenten die sinds de jaren tachtig in de wetenschappelijke bladen gepubliceerd zijn, ontbreken de data waarop het artikel wordt gebaseerd. De officiële auteurs hebben die data niet gezien. Achter hen gaat een ghostwriter schuil bij een bedrijf dat medische artikelen levert, dat betaald wordt door de farmaceut. Ook die ghostwriter heeft de ruwe data niet gezien. Een ander bedrijf, dat klinische testen uitvoert, levert een overzicht van een deel van de data. Dat bedrijf weet welke resultaten de farmaceut nodig heeft.”

Minister Bruno Bruins wil het gebruik van oxycodon terugdringen. Hoe kan hij dat doen?

“Niet door te zeggen dat hij het gebruik van oxycodon wil terugdringen. Het noemen van een concreet middel werkt alleen maar als marketing. We moeten met zijn allen geen medicijnen meer slikken die sinds eind jaren tachtig op de markt zijn gekomen, tenzij farmaceuten de ruwe data van hun klinische onderzoek openbaar maken. Zodat iedereen de werking kan controleren.”

Hoe realistisch is dat?

“We hebben meer macht dan we denken. Als patiënten, dokters en politici de handen ineenslaan, moet de farmaceutische industrie wel bijdraaien. In de jaren tachtig slikten mensen in de Verenigde Staten minder dan één pil per dag. Tegenwoordig slikt de gemiddelde 45-plusser drie of meer pillen per dag, en de gemiddelde 65-plusser vijf of meer. Bij ons in het Verenigd Koninkrijk is de situatie vergelijkbaar. In beide landen daalt sinds kort de levensverwachting. Volgens mij komt dat door het medicijngebruik. Het vereist lef, maar er moet iets veranderen.”

Expert in bijwerkingen

David Healy is hoogleraar psychiatrie aan de Bangor University in Wales. Hij geldt als expert op het gebied van bijwerkingen van medicijnen, en treedt wereldwijd op als getuige in rechtszaken waarbij verdachten mogelijk onder invloed van medicijnen zoals seroxat geweld pleegden. Op de website rxisk.org verzamelt hij informatie over bijwerkingen, afkomstig van patiënten.

Oxycodon: verslavingsrisico

Steeds meer Nederlanders slikken de zware en verslavende pijnstiller oxycodon, en steeds meer van hen slikken teveel. Huisarts Jos van Bemmel vroeg vorig jaar aandacht voor het schrikbarend toegenomen gebruik, nadat hij een patiëntje trof dat het middel kreeg voorgeschreven na het knippen van haar amandelen.

RTL Nieuws meldde dit weekend dat vorig jaar 424 keer een mogelijke overdosis met oxycodon werd gemeld bij het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC), tegenover 280 meldingen in 2017. In 2008 waren er nog 43 meldingen. Minister Bruno Bruins (medische zorg) wil het gebruik van opiaten zoals oxycodon en fentanyl samen met artsen gaan terugdringen, zo schreef hij aan de Tweede Kamer.

Seroxat: agressie en suïcide

Zo’n twintig Nederlandse patiënten die in hun jeugd seroxat hebben gebruikt, dienen samen een claim in bij fabrikant GlaxoSmithKline, zo werd vorige maand bekend.

Het initiatief komt van Gerard Egge­been, die in Trouw eerder vertelde over zijn onverklaarbare woede-uitbarstingen en poging zichzelf te doden op de middelbare school.

Het was hoogleraar Healy die met collega’s de link legde tussen seroxat, agressie en suïcide. Seroxat mag sinds 2003 In Nederland niet meer aan kinderen worden voorgeschreven. In Amerika kreeg de fabrikant een boete van 3 miljard dollar voor het onzichtbaar maken van de schadelijke effecten van het medicijn.

Lees ook:

Antidepressiva zijn nutteloos en schadelijk

Meer dan een miljoen Nederlanders slikken antidepressiva. 980.000 van hen zouden dat beter niet kunnen doen, want ze hebben er geen baat bij, maar ondervinden vaak wel de ernstige bijwerkingen, zegt oud-huisarts en epidemioloog Dick Bijl.

Het leven van Gerard werd verziekt door pillen

De farmaceutische industrie verdoezelt volgens Dick Bijl ongewenste bijwerkingen van medicijnen. Gerard Eggebeen draagt al meer dan vijftien jaar de gevolgen.

Nederlander slikt steeds makkelijker zware en verslavende pijnstillers

Steeds meer Nederlanders raken verslaafd aan oxycodon. Huisartsen maken zich zorgen. De minister niet.