Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 yn arwain y ffordd yn fyd eang o ran deddfu ar gyfer datblygu cynaliadwy a chodeiddio meddwl yn hirdymor fel ymddygiad cynaliadwy o fewn cyfraith Cymru. Mae’r fframwaith cyfreithiol yn galluogi’r rhai sy’n gwneud penderfyniadau i lywio, fframio a herio’r penderfyniadau sy’n cael eu gwneud ar gyfer dinasyddion yng Nghymru heddiw gyda’r nod o helpu i sicrhau etifeddiaeth gadarnhaol ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol.

Yn dilyn prosiect ymchwil blwyddyn o hyd sy’n ymchwilio i’r defnydd o arferion dyfodoleg a rhagargoeli ar draws Llywodraeth Cymru, mae’r Is-adran Dyfodol Cynaliadwy yn falch o gyhoeddi adroddiad Dr Laura De Vito, Rhagargoeli ar gyfer llywodraethu datblygu cynaliadwy a llesiant yng Nghymru.

Mae’r adroddiad yn cynnwys canlyniadau cyfres o brosiectau peilot sydd wedi’u cynllunio i wella gallu dyfodoleg a rhagargoeli yn Llywodraeth Cymru, ymatebion manwl gan swyddogion sy’n gweithio mewn sawl llywodraeth genedlaethol arall a set o argymhellion sydd â’r nod o ddatblygu a gwreiddio arferion dyfodoleg a rhagargoeli yng Nghymru ymhellach. Cefnogwyd y gwaith hwn gan swyddogion Cyfoeth Naturiol Cymru, Iechyd Cyhoeddus Cymru, a swyddfa Comisiynydd Cenedlaethau’r Dyfodol Cymru.

I’r rhai nad ydynt yn gyfarwydd â dyfodoleg a rhagargoeli, mae’r adroddiad yn rhoi trosolwg defnyddiol iawn o wahanol arferion, technegau a chyfleoedd ar gyfer dysgu pellach.

Fel y dywedodd Dr De Vito:

‘Mae rhagargoeli yn gwella llywodraethu datblygu cynaliadwy a llesiant drwy integreiddio safbwyntiau hirdymor a chefnogi llunwyr polisïau i gydnabod ansicrwydd ac ymdrin ag o, a deall canlyniadau hirdymor eu penderfyniadau.’

‘Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol yn llwyfan trawsnewidiol y gall Llywodraeth Cymru adeiladu arno. O dan y fframwaith deddfwriaethol hwn, mae gan Lywodraeth Cymru gyfle i fynd i’r afael â bylchau llythrennedd presennol mewn dyfodoleg, datgloi mecanweithiau i oresgyn rhwystrau, ac ymgorffori dulliau hirdymor o feddwl yn sector cyhoeddus Cymru.’

Ariannwyd y prosiect ymchwil gan y Cyngor Ymchwil Economaidd a Chymdeithasol ac fe’i gyhnaliwyd ar y cyd â Phrifysgol Gorllewin Lloegr, lle mae Dr De Vito yn Uwch Gymrawd Ymchwil yn y Ganolfan Adnoddau Rheoli Ansawdd Aer.

Mae egwyddor datblygu cynaliadwy Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol yn sicrhau bod meddwl hirdymor yn ganolog i’n gwaith. Mae’r Ddeddf yn ei gwneud yn ofynnol i gyrff cyhoeddus rhestredig, gan gynnwys Llywodraeth Cymru, ystyried effaith hirdymor ein penderfyniadau. Mae ymchwil Dr De Vito yn dangos pwysigrwydd cysylltiad da rhwng arferion rhagargoeli a gwneud penderfyniadau cynaliadwy. Mae’r ymchwil hon yn rhoi cipolwg heb ei ail i ni i’n helpu i symud ymlaen â’n gwaith dyfodoleg a rhagargoeli yma yn Llywodraeth Cymru. Gyda’r fframwaith a ddarperir gan y Ddeddf a chanfyddiadau’r ymchwil hon, rydym mewn sefyllfa unigryw i adeiladu ar argymhellion yr adroddiad i sicrhau bod gwaith parhaus yn cael ei anelu at y tymor hir.

Disgwylir i’r adroddiad blynyddol ar Lesiant Cymru gael ei gyhoeddi ar 28 Medi eleni. Bydd yr adroddiad hwn yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf am lesiant yng Nghymru i’n helpu i asesu a ydym yn gwneud cynnydd o ran y saith nod llesiant cenedlaethol a nodir yn Neddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015. Mae’r adroddiad yn ystyried cynnydd o ran y 50 dangosydd cenedlaethol, ochr yn ochr ag amrywiaeth o ddata perthnasol eraill. Mae’r adroddiad yn fecanwaith atebolrwydd allweddol, i fod yn dryloyw ynghylch y cynnydd mae Cymru’n ei wneud tuag at ei nodau llesiant.

Yn yr un modd â 2022, bydd adroddiad hawdd ei ddarllen yn cael ei gyhoeddi yn ogystal â’r prif adroddiad i helpu i sicrhau bod pawb yn gallu cael gafael ar wybodaeth ystadegol am Gymru.

Adroddiad atodol ar Ethnigrwydd a llesiant

Rydym wedi ymrwymo i gynhyrchu adroddiadau atodol ochr yn ochr â’r prif adroddiad lle mae angen gwneud hynny. Eleni byddwn yn cyhoeddi adroddiad atodol ochr yn ochr ag adroddiad Llesiant Cymru sy’n canolbwyntio ar ethnigrwydd a llesiant.

Drwy gydol y gwaith o ddatblygu’r Cynllun Gweithredu Cymru Wrth-hiliol, roedd argaeledd data a thystiolaeth yn thema a oedd yn codi dro ar ôl tro. Ar draws Llywodraeth Cymru, rydyn ni’n edrych ar sut gallwn ni wella’r sylfaen dystiolaeth ar ethnigrwydd, ac mae adroddiad Llesiant Cymru yn rhan o hyn. Ar hyn o bryd, nid yw’n bosibl dadansoddi’r holl ddangosyddion cenedlaethol yn ôl grŵp ethnig, ond mae mwy y gallwn ei wneud ar hyn o bryd i adrodd y stori’n well am y cynnydd tuag at fod yn Gymru fwy cyfartal. Nod yr adroddiad atodol yw dwyn ynghyd y dystiolaeth bresennol er mwyn archwilio cynnydd tuag at y nodau llesiant ar gyfer gwahanol grwpiau ethnig. Ochr yn ochr â mathau eraill o dystiolaeth, gellir defnyddio hyn i helpu i lywio penderfyniadau er mwyn creu Cymru sy’n fwy cyfartal.

Beth arall sy’n newydd yn adroddiad eleni?

Cafodd y don gyntaf o gerrig milltir cenedlaethol eu gosod ym mis Rhagfyr 2021, a’r llynedd roedd adroddiad Llesiant Cymru yn cynnwys adrodd ar y cerrig milltir hyn am y tro cyntaf. Mae cerrig milltir cenedlaethol yn helpu i fesur cyflymder y newid sydd ei angen i gyflawni’r nodau llesiant. Cafodd yr ail don o gerrig milltir cenedlaethol eu gosod ym mis Tachwedd 2022 a byddwn yn adrodd ar y set gyflawn o gerrig milltir cenedlaethol am y tro cyntaf eleni.

Cafodd y gyfres o allbynnau sy’n cynnwys adroddiad Llesiant Cymru a’r dangosfwrdd Dangosyddion Cenedlaethol eu hasesu gan y Swyddfa Rheoleiddio Ystadegau (OSR). Rhoddwyd statws Ystadegau Gwladol iddynt y llynedd, sy’n golygu eu bod wedi cael eu hasesu’n annibynnol fel rhai sy’n cyrraedd y safonau uchaf o ran dibynadwyedd, ansawdd a gwerth. Rydym wedi gwneud rhai gwelliannau eleni ar sail adborth gan yr OSR fel rhan o’u hasesiad o’r adroddiad hwn. Rydym wedi ceisio gwella sut rydym yn cyfleu unrhyw ansicrwydd yn y data drwy roi newidiadau tymor byr yng nghyd-destun tueddiadau hirdymor. Pan fyddwn yn defnyddio data arolwg, rydym hefyd wedi gwneud sylwadau ynghylch a yw’r newidiadau hyn yn “ystadegol arwyddocaol”, sy’n golygu eu bod yn annhebygol o fod wedi digwydd ar hap. Rydym hefyd yn datblygu fframwaith sy’n nodi sut rydym yn penderfynu pa fathau o ffynonellau data i’w defnyddio yn yr adroddiad hwn ac i fesur y dangosyddion cenedlaethol, a fydd yn cael eu cyhoeddi cyn rhyddhau’r flwyddyn nesaf.

Mae’r dudalen Llesiant Cymru yn cynnwys dolenni i bob adroddiad Llesiant Cymru blaenorol, yn ogystal â data a ddefnyddir yn yr adroddiadau, gwybodaeth am ansawdd, a dangosyddion cenedlaethol. Dewch yn ôl ar 28 Medi i weld ein hasesiad “cyflwr y genedl” ar gyfer 2023.

Ar 29 Medi, gwnaethom gyhoeddi adroddiad ‘Llesiant Cymru’, ynghyd ag adroddiad ar wahân ynghylch llesiant plant a phobl ifanc. Cafodd fersiynau hawdd eu deall o’r ddau adroddiad eu cyhoeddi yn ogystal. Eleni, rhoddwyd statws Ystadegau Gwladol i’r gyfres o allbynnau sy’n cwmpasu adroddiad ‘Llesiant Cymru’ a’r dangosfwrdd o Ddangosyddion Cenedlaethol. Mae hyn yn golygu ei bod, yn ôl asesiad annibynnol, yn bodloni’r safonau uchaf o ran dibynadwyedd, ansawdd, a gwerth.

Sut rydych chi’n defnyddio adroddiad ‘Llesiant Cymru’?

Ar hyn o bryd, rydym yn deall sut mae’r adroddiad yn cael ei ddefnyddio i ryw raddau, ond rydym bob amser yn chwilio am ffyrdd o wella’r adroddiad, ac o wneud yr wybodaeth rydym yn ei chyhoeddi yn fwy hygyrch ac addas i gynulleidfa eang. Mae deall sut mae’r adroddiad yn cael ei ddefnyddio yn allweddol yn y cyswllt hwn.

I gasglu eich barn am y modd rydych chi’n defnyddio’r adroddiad llesiant a’r dangosyddion cenedlaethol, a sut y gellir eu gwella, rydym wedi creu ffurflen arolwg lle y gallwch nodi eich sylwadau a’ch awgrymiadau.

Byddem yn ddiolchgar pe gallech ymateb erbyn 21 Tach 2022.

Diolch am roi o’ch amser i rannu eich barn, ac edrychwn ymlaen at glywed gennych.

Caiff adroddiad blynyddol Llesiant Cymru ei gyhoeddi ar 29 Medi eleni. Bydd yr adroddiad hwn yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf ar lesiant yng Nghymru i’n helpu i asesu a ydym yn gwneud cynnydd yn erbyn y saith nod llesiant cenedlaethol a bennir gan Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015. Mae’r adroddiad yn edrych ar y cynnydd a wnaed yn erbyn y 50 o ddangosyddion cenedlaethol, ochr yn ochr ag amrywiaeth o ddata perthnasol eraill.

Fel yn 2021, caiff adroddiad hawdd ei ddeall ei gyhoeddi yn ogystal â’r prif adroddiad i helpu i sicrhau bod pawb yn gallu cael gwybodaeth ystadegol am Gymru.

Yn 2018, gwnaethom gyhoeddi adroddiad ar wahân ar lesiant plant, ynghyd â phrif adroddiad Llesiant Cymru. Roedd yr adroddiad hwn yn cynnwys dadansoddiad o lesiant plant yn seiliedig ar Rwydwaith Ymchwil Iechyd Ysgolion, yn ogystal â defnyddio Astudiaeth Cohort y Mileniwm a ffynonellau eraill megis data ar blant mewn aelwydydd heb waith o’r Arolwg Blynyddol o’r Boblogaeth. Rydym wedi derbyn adborth bod bwlch yn y data am blant, felly eleni byddwn yn llunio adroddiad wedi’i ddiweddaru ar lesiant plant a phobl ifanc ochr yn ochr â’r prif adroddiad.

Beth arall sy’n newydd yn yr adroddiad eleni?

Eleni fydd y flwyddyn gyntaf y bydd adroddiad Llesiant Cymru yn adrodd ar y cerrig milltir cenedlaethol. Mae’r cerrig milltir cenedlaethol yn helpu i fesur cyflymder y newid sydd ei angen i gyrraedd y nodau llesiant. Pennwyd y gyfres gyntaf o gerrig milltir cenedlaethol ym mis Rhagfyr 2021, ac fe adroddir arnynt yn adroddiad Llesiant Cymru eleni lle bo data ar gael. Mae ail gyfres y cerrig milltir cenedlaethol yn destun ymgynghoriad ar hyn o bryd, a disgwylir iddynt gael eu gosod gerbron y Senedd ym mis Hydref 2022.

Ym mis Rhagfyr 2021, fe wnaethom hefyd osod set o ddangosyddion cenedlaethol wedi’u diweddaru. Byddwn yn adrodd ar rai o’r dangosyddion newydd hyn am y tro cyntaf eleni. Maent yn cynnwys:

• Canran y bobl mewn swyddi, sydd â chontractau parhaol (neu sydd â chontract dros dro, heb fod yn chwilio am swydd barhaol) ac sy’n ennill o leiaf y Cyflog Byw gwirioneddol
• Gwahaniaeth cyflog rhwng y rhywiau, pobl anabl a phobl o wahanol ethnigrwydd
• Cyfran y gweithwyr y caiff eu cyflog ei bennu drwy gydfargeinio
• Dinasyddiaeth fyd-eang weithgar yng Nghymru
• Canran yr aelwydydd sy’n gwario 30% neu fwy o’u hincwm ar gostau tai

Byddwn yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i chi ar y blog hwn pan gaiff yr adroddiad ei gyhoeddi, a byddwn yn gofyn am eich adborth ar sut y gallwn barhau i’w wella.

Mapio’r dangosyddion cenedlaethol i’r nodau llesiant

Mewn neges ar y blog ym mis Ionawr, gofynnwyd am eich barn ar y ffordd y caiff y dangosyddion cenedlaethol presennol eu mapio yn erbyn y saith nod llesiant. Cafodd pob dangosydd ei fapio i un neu fwy o’r nodau llesiant pan cafodd y dangosyddion eu pennu’n wreiddiol. Mae hyn yn helpu i ddangos sut y mae pob dangosydd yn cyfrannu tuag at gyflawni nodau llesiant Cymru.

Diolch i bawb a ymatebodd i’r arolwg. Ar sail eich adborth, yn ogystal â thrafodaeth gyda grŵp bach o bobl o Lywodraeth Cymru a sefydliadau eraill â buddiant, penderfynom wneud rhai newidiadau. Fe wnaethom fapio dangosyddion i nodau ychwanegol lle teimlwyd bod cysylltiad amlwg rhwng cyflawni’r nod a’r eitem y mae’r dangosydd yn ei fesur, a chawsom wared arnynt lle roedd y cysylltiad hwnnw nawr yn llai eglur.

Ar y cyfan, dim ond nifer bach o newidiadau a wnaethom, sy’n dangos bod y cysylltiad gwreiddiol rhwng nodau a dangosyddion yn dal i fod yn berthnasol. Cafodd y rhan fwyaf o’r newidiadau eu gwneud i’r nod ‘bod yn gyfrifol yn fyd-eang’, lle gofynnom i ni ein hunan “a yw newid y dangosydd hwn yn cael effaith y tu allan i Gymru?”.

Ar 21 Mehefin 2021, lansiodd y Llywodraeth Cymru ymgynghoriad deuddeg wythnos ‘Llunio Dyfodol Cymru: Defnyddio Cerrig Milltir Cenedlaethol i fesur cynnydd ein Cenedl (cam dau).

Diben yr ymgynghoriad hwn yw ceisio barn ar osod cerrig milltir cenedlaethol i Gymru a fydd yn cynorthwyo Gweinidogion i asesu cynnydd tuag at gyflawni’r saith nod llesiant a nodir yn Neddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015.

Mae’n bwysig ein bod yn defnyddio barn a phrofiadau pobl ledled Cymru wrth i ni wneud y gwaith hwn ac rydym yn eich gwahodd i gyfrannu. Rydym yn awyddus i glywed eich barn am y cynigion. Daw’r ymgynghoriad i ben ar 12 Medi felly mae gennych ddigon o amser i ymateb a rhannu eich barn ac fe hoffem glywed safbwyntiau cymaint o bobl â phosibl ar y cynigion.

Byddem hefyd yn gwerthfawrogi eich cefnogaeth i godi ymwybyddiaeth o’r gwaith hwn drwy unrhyw gylchlythyrau neu rwydweithiau sydd gennych. Os oes gennych unrhyw ddigwyddiadau ymgysylltu eich hun ac yr hoffech i ni ddod draw i sôn am y gwaith hwn, rhowch wybod inni.

Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i ddefnyddio fframwaith Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol i greu Cymru gryfach, decach, wyrddach a mwy tosturiol, gan fynd i’r afael â’r heriau digynsail sy’n ein hwynebu. Trwy ein Rhaglen Lywodraethu rydym yn canolbwyntio ar y ffyrdd y gallwn wella bywydau pobl yng Nghymru yn awr ac yn y dyfodol.

Rydym yn edrych ymlaen at glywed gennych ac at gydweithio i lunio dyfodol Cymru.

Heddiw, rydym wedi cyhoeddi ymgynghoriad sy’n ceisio barn ar ymestyn y ddyletswydd llesiant yn Rhan 2 o Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 i’r cyrff cyhoeddus a enwir. Mae’r ymgynghoriad hefyd yn ceisio barn ar y cyfleoedd i gyrff cyhoeddus nad yw’r

Ddeddf yn berthnasol iddynt. Cynhelir yr ymgynghoriad rhwng 14 Gorffennaf a 20 Hydref 2022.

Mae’r Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol wedi cyhoeddi Datganiad Ysgrifenedig i lansio’r ymgynghoriad.

Mae’n bwysig ein bod yn manteisio ar farn a phrofiadau sefydliadau a phobl ar draws Cymru wrth inni wneud y gwaith hwn, ac felly rydym yn eich gwahodd i gyfrannu.

Heddiw rydym wedi cyhoeddi’r ymgynghoriad ar ‘Llunio Dyfodol Cymru: Defnyddio Cerrig Milltir Cenedlaethol i fesur cynnydd ein Cenedl (cam dau).

Diben yr ymgynghoriad hwn yw ceisio barn ar osod cerrig milltir cenedlaethol i Gymru a fydd yn cynorthwyo Gweinidogion i asesu cynnydd tuag at gyflawni’r saith nod llesiant a nodir yn Neddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015.

Bydd yr ymgynghoriad yn agored o 21 Mehefin i 12 Medi  2022 ac yn ystod y cyfnod hynny byddwn yn ymgymryd â rhaglen ymgysylltu i godi proffil y gwaith pwysig hwn a cheisio barn ehangach.

Mae’r Weinidog Cyfiawnder Cymdeithasol wedi cyhoeddi Datganiad Ysgrifenedig i lansio’r ymgynghoriad.

Mae’n bwysig ein bod yn defnyddio barn a phrofiadau pobl ledled Cymru wrth i ni wneud y gwaith hwn ac rydym yn eich gwahodd i gyfrannu!

Mewn darn blog blaenorol ar y dangosyddion cenedlaethol, fe wnaethon ni ofyn am eich barn ar y set o ddangosyddion llesiant cenedlaethol, ac unrhyw fylchau y mae’r pandemig wedi’u hamlygu sy’n bwysig i lesiant cenedlaethol.

Cafodd y dangosyddion hyn eu gosod gan Weinidogion Cymru i fesur cynnydd tuag at gyflawni’r saith nod llesiant. Cafodd pob dangosydd ei fapio i un neu ragor o’r nodau llesiant fel rhan o ymgynghoriad yn 2015-16 a’r gwaith o osod dangosyddion. Yn sgil adborth diweddar, hoffem glywed eich barn ar y ffordd y mae’r dangosyddion wedi’u mapio i nodau ar hyn o bryd er mwyn sicrhau bod hyn yn dal i fod y gorau y gall fod.

Beth yw’r nodau llesiant?

Mae’r saith nod llesiant yn dangos y math o Gymru rydym eisiau ei gweld. Gyda’i gilydd maent yn darparu gweledigaeth ar y cyd ar gyfer y cyrff cyhoeddus sydd wedi’u rhestru yn Neddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol, i weithio tuag ati. Maent yn gyfres o nodau – mae’r Ddeddf yn datgan yn glir bod rhaid i gyrff cyhoeddus weithio i gyflawni’r holl nodau, nid dim ond un neu ddau. Dyma’r nodau:

• Cymru Lewyrchus – Cymdeithas arloesol, gynhyrchiol, carbon isel sy’n cydnabod y terfynau sydd ar yr amgylchedd byd-eang ac sydd, o ganlyniad, yn defnyddio adnoddau mewn modd effeithlon a chymesur (gan gynnwys gweithredu ar newid yn yr hinsawdd); ac sy’n datblygu poblogaeth fedrus ac addysgedig mewn economi sy’n cynhyrchu cyfoeth ac yn cynnig cyfleoedd cyflogaeth, gan ganiatáu i bobl fanteisio ar y cyfoeth a gynhyrchir drwy gael gafael ar waith addas.
• Cymru Gydnerth – Cenedl sy’n cynnal ac yn gwella amgylchedd naturiol bioamrywiol gydag ecosystemau iach gweithredol sy’n cynnal cydnerthedd cymdeithasol, economaidd ac ecolegol ynghyd â’r gallu i addasu i newid (er enghraifft, newid yn yr hinsawdd).
• Cymru Iachach – Cymdeithas lle mae llesiant corfforol a meddyliol pobl cystal â phosibl a lle deellir dewisiadau ac ymddygiadau sydd o fudd i iechyd yn y dyfodol.
• Cymru sy’n Fwy Cyfartal – Cymdeithas sy’n galluogi pobl i gyflawni eu potensial ni waeth beth fo’u cefndir neu eu hamgylchiadau (gan gynnwys eu cefndir a’u hamgylchiadau economaidd-gymdeithasol).
• Cymru o Gymunedau Cydlynus – Cymunedau atyniadol, hyfyw a diogel sydd â chysylltiadau da.
• Cymru â Diwylliant Bywiog lle mae’r Gymraeg yn Ffynnu – Cymdeithas sy’n hyrwyddo ac yn gwarchod diwylliant, treftadaeth a’r Gymraeg ac sy’n annog pobl i gyfranogi yn y celfyddydau, a chwaraeon a gweithgareddau hamdden.
• Cymru sy’n Gyfrifol ar Lefel Fyd-eang – Cenedl sydd, wrth iddi wneud unrhyw beth i wella llesiant economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol Cymru, yn ystyried a allai gwneud peth o’r fath gyfrannu’n gadarnhaol at lesiant byd-eang. Mae nod 7 yn cydnabod, mewn byd rhyng-gysylltiedig, gall yr hyn rydym yn ei wneud i sicrhau bod Cymru’n genedl gynaliadwy gael effeithiau cadarnhaol a negyddol y tu allan i Gymru.

Mae’r ffordd y mae’r dangosyddion wedi’u mapio i nodau ar hyn o bryd i’w gweld yn y ffeithlun isod ac ar y dangosfwrdd dangosyddion cenedlaethol, neu drwy ddefnyddio’r offeryn rhyngweithiol ar gyfer mapio’r dangosyddion i’r Nodau Llesiant a Nodau Datblygu Cynaliadwy y Cenhedloedd Unedig.

Ailfapio’r dangosyddion: Sut allwch chi helpu

I gasglu’ch barn ar y ffordd y mae’r dangosyddion cenedlaethol wedi’u mapio i’r nodau llesiant, rydym wedi creu ffurflen arolwg sy’n eich galluogi i glustnodi dangosyddion i’r nodau hynny yr ydych chi’n credu sydd fwyaf addas. Ar gyfer pob dangosydd, gallwch ychwanegu nodau, dileu nodau nad ydych yn teimlo sy’n briodol i’r dangosydd hwnnw, neu adael y nodau sydd wedi’u mapio ar gyfer y dangosydd ar hyn o bryd.

Cyn awgrymu newidiadau ar gyfer dangosydd, cofiwch ddarllen y disgrifiad o’r nod rydych am ei ychwanegu neu ei ddileu. Mae rhagor o wybodaeth am y dangosyddion ar gael ar eu tudalennau gwe ar-lein neu yn y ddogfen disgrifiad technegol.

Rhannwch eich barn â ni erbyn 11 Chwefror 2022 os gwelwch yn dda.

Diolch am roi o’ch amser i rannu’ch barn, a hwyl ichi ar y mapio!

Fel yr arfer, mae croeso ichi anfon unrhyw sylwadau neu awgrymiadau i’r mewnflwch Llunio Dyfodol Cymru.   

E-bost: ShapingWalesFuture@llyw.cymru

Fel rhan o’r rhaglen Llunio Dyfodol Cymru, mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi’r cam cyntaf o gerrig milltir cenedlaethol i Gymru o dan y saith nod llesiant, cyfres wedi’i diweddaru o ddangosyddion llesiant cenedlaethol, a’r ail rifyn o Adroddiad Tueddiadau’r Dyfodol Cymru.

Mae’r rhain yn dair rhan bwysig o Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 sy’n rhoi gwybod inni am y cynnydd rydyn ni’n ei wneud tuag at gyrraedd ein nodau llesiant; yn ein helpu i ddeall yn well unrhyw heriau y byddwn efallai’n dod ar eu traws ar y ffordd; ac yn sicrhau ein bod yn manteisio ar y cyfleoedd sydd gennym i wneud pethau’n well. Gallwch weld y cyhoeddiadau yma:

Cerrig milltir cenedlaethol

Dangosyddion cenedlaethol wedi’u diweddaru

Ymgynghoriad – crynodeb o’r ymatebion

Adroddiad Tueddiadau’r Dyfodol Cymru 2021

Byddwn yn defnyddio cyhoeddiad y cerrig milltir cenedlaethol, dangosyddion wedi’u diweddaru, ac Adroddiad Tueddiadau’r Dyfodol fel llwyfan i ganolbwyntio o’r newydd ar yr hyn sy’n bwysig i Gymru a lle mae angen cynnydd, ac i sicrhau ein bod wedi ein paratoi’n well i ymateb i’r heriau a manteisio ar y cyfleoedd niferus sydd o’n blaenau.

Yn ddiweddar, mewn partneriaeth ag Iechyd Cyhoeddus Cymru, Cyfoeth Naturiol Cymru, a Swyddfa Comisiynydd Cenedlaethau’r Dyfodol, cynhaliodd Llywodraeth Cymru gyfres o weithdai gyda Byrddau Gwasanaethau Cyhoeddus (BGCau) ledled Cymru ar ystyried tueddiadau’r dyfodol fel rhan o’u hasesiadau llesiant lleol. Nod y gweithdai oedd archwilio’r tueddiadau a allai fod yn ysgogi newid yn yr hirdymor a sut y gall technegau meddwl am y dyfodol helpu BGCau i werthuso beth all hynny ei olygu i’w hasesiadau llesiant.

Cefndir

Cyn cyhoeddi Adroddiad Tueddiadau’r Dyfodol 2021 ym mis Rhagfyr, roedd y gweithdai’n gyfle i atgyfnerthu pwysigrwydd ymgorffori ffordd o feddwl yn yr hirdymor wrth asesu llesiant lleol.

O dan y Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol, rhaid i BGCau gyhoeddi asesiad o gyflwr llesiant economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol yn eu hardaloedd cyn dyddiad etholiad llywodraeth leol cyffredin. Rhaid iddynt gyhoeddi eu cynlluniau llesiant o fewn blwyddyn i’r etholiadau hynny.

Rhaid i’r asesiad gynnwys rhagfynegiadau o dueddiadau tebygol yn y dyfodol a all effeithio ar lesiant yr ardal, a chyfeirio at Adroddiad Tueddiadau’r Dyfodol i sicrhau yr ystyrir anghenion hirdymor yr ardal.

Archwilio dynameg newid

Nod y gweithdai oedd darparu cyfle i BGCau drafod y tueddiadau allweddol a fydd yn cael eu cynnwys yn Adroddiad Tueddiadau’r Dyfodol, i ba raddau y gallai’r tueddiadau hyn fod yn berthnasol i’r rhanbarthau amrywiol yng Nghymru, a sut y gallent effeithio ar gynllunio ar gyfer y dyfodol.

Rhoddwyd rhestr o dueddiadau tebygol i fynychwyr y gweithdai a gofynnwyd iddynt gwblhau matrics effaith a sicrwydd yn defnyddio’r llwyfan digidol ar gyfer cydweithio, MURAL. Gall categoreiddio’r tueddiadau fel hyn helpu i nodi pa gamau nesaf, os o gwbl, sy’n ofynnol (gweler Ffigur 1). Roedd yr ymarfer hwn, a oedd yn canolbwyntio ar y dyfodol, yn gofyn i fynychwyr ystyried beth fyddai effaith pob tuedd ar eu hardal leol a meddwl am ba mor sicr ydynt am yr effaith, a pha mor bwysig y credant y bydd yn nhermau effeithio ar lesiant. Gyda chymorth swyddogion, aeth mynychwyr o’r BGCau ati i archwilio effeithiau posibl tuedd benodol lle’r oeddent yn teimlo bod yr effaith bosibl yn bwysig ond yn ansicr. Gofynnwyd cwestiynau allweddol yn ystod y gweithdy:

• Beth allai canlyniad posibl y duedd hon fod?
• A ydych chi’n ystyried y duedd hon yn gyfle neu’n fygythiad?
• Pa gamau allwch chi eu cymryd i harneisio’r cyfle hwn neu liniaru’r bygythiad hwn?
• Gyda phwy arall y mae angen ichi ymgysylltu i’ch helpu i ddeall y mater yn well neu weithredu?

Amlinellwyd rhai egwyddorion allweddol yn ystod y gweithdy hefyd, gan gynnwys:

Croesawu a rheoli ansicrwydd

Wrth ddelio ag ansicrwydd, po fwyaf yr ydych yn meddwl am beth allai ddod o senarios gwahanol, y mwyaf o gwestiynau ac ansicrwydd yr ydych yn debygol o’u hwynebu. Mae’r dyfodol yn lle ansicr a nod meddwl am y dyfodol yw, nid dod o hyd i’r ateb ‘cywir’, ond sut mae gwneud y penderfyniadau gorau posibl drwy feddwl am yr holl bosibiliadau, a mynd at wraidd rhagdybiaethau a rhagfarnau.

Cynnwys eraill

Mae’n bwysig cynnwys pobl sydd â diddordeb yn llesiant yr ardal i ddeall effeithiau posibl tueddiadau yn well. Bydd cynnwys safbwyntiau amrywiol yn herio rhagdybiaethau sydd eisoes yn bodoli ac yn datgelu mannau dall. Dylai unrhyw un sy’n debygol o ddefnyddio allbynnau’r asesiad gyfrannu at eu datblygu os yw’n bosibl.

Symud tuag at feddwl am y dyfodol mewn modd mwy ymwybodol

Mae ‘meddwl am y dyfodol’, neu ‘gynllunio senarios’ yn rhywbeth y mae pobl yn ei wneud bob dydd – rydym yn gwneud penderfyniadau yn seiliedig ar yr hyn yr ydym yn ei ragweld o ganlyniad. Mae’n bwysig cofio nad ydym yn wylwyr goddefol; mae gennym rôl i’w chwarae wrth lunio’r dyfodol.

Y canlyniad

Helpodd y gweithdai 90 munud o hyd i ddechrau datgelu’r tueddiadau y mae angen i BGCau feddwl amdanynt a’u monitro, a’r rhai hynny sy’n bwysig i lesiant ardal ond mae eu canlyniad yn ansicr. Helpodd y gweithdai i gryfhau dealltwriaeth am dueddiadau a nodi rhai bylchau cychwynnol mewn gwybodaeth. Gwnaethant hefyd helpu mynychwyr i ystyried rhanddeiliaid eraill i’w cynnwys wrth symud ymlaen. Yn ogystal â hyn, rhoddodd y gweithdai brofiad ymarferol i fynychwyr o ymarfer yn seiliedig ar y dyfodol. Rydym yn gobeithio y bydd hyn yn gweithredu fel glasbrint ar gyfer ymarferion eraill o’r fath o fewn y BGCau.

Roedd yr ymarfer seiliedig ar y dyfodol a ddefnyddiwyd yn ystod y gweithdai wedi’i seilio ar yr offeryn ‘Driver Mapping’ sydd wedi’i gynnwys yn Futures Toolkit Llywodraeth y DU. Dim ond un o sawl offeryn gwahanol yw’r ymarfer hwn a all helpu i ymgorffori ffordd strategol o feddwl yn yr hirdymor wrth asesu llesiant lleol. Mae llawer o offerynnau seiliedig ar y dyfodol yn hyblyg, a gellir eu haddasu yn ôl yr angen. Byddem yn annog darllenwyr i archwilio rhai o’r offerynnau a’r adnoddau eraill yn seiliedig ar y dyfodol sydd ar gael:

• Tri gorwel: Pecyn cymorth i’ch helpu i feddwl a chynllunio ar gyfer y dyfodol
• A brief guide to futures thinking and foresight
• UK Government: Trends Deck Spring 2021
• Global Centre for Public Service Excellence: Foresight – The Manual
• CGGC – Adeiladu Dyfodol Gwell: Pecyn cymorth
• Adroddiad Tueddiadau’r Dyfodol
• Dyfodol i Gymru
• Shaping the Trends of Our Time
• Sustainable Development Goals Report
• The Global Risks Report 2021