Passende financiering voor elk bedrijf
.jpg)
Sinds de financiële crisis zijn banken selectiever met het verstrekken van krediet. Vooral het midden- en kleinbedrijf laten ze vaker links liggen, maar ook startups hoeven niet direct bij een traditionele bank aan te kloppen: startende bedrijven hebben immers nog geen track record. Het is vaak koffiedik kijken of zij aan hun toekomstige betalingsverplichtingen kunnen voldoen. Als het misgaat, wil een bank het verstrekte vermogen kunnen verhalen op onderpand: startende ondernemingen kunnen dat vaak niet bieden.
Daar komt bij dat de te financieren bedragen relatief beperkt zijn. Banken verdienen daar vaak weinig aan. Dat alles maakt dat grotere financieringen en/of ondernemingen met een bewezen staat van dienst voor financiers aantrekkelijker zijn.
Eigen versus vreemd vermogen
Om dit gat te vullen, zijn de afgelopen jaren verschillende alternatieve financieringsmogelijkheden ontstaan. Voor bedrijven die kapitaal willen aantrekken, zijn er feitelijk twee smaken: ze kunnen eigen vermogen aantrekken waarvoor geen concrete terugbetaalverplichting geldt, of ze kunnen vreemd vermogen aantrekken waarbij wel een terugbetaalverplichting bestaat. De scheidslijn tussen beide smaken is niet heel strikt. Hybride vormen zijn denkbaar en niet ongebruikelijk, zoals een in aandelen converteerbare lening.
Vreemd vermogen-financiering
Om met vreemd vermogen-financiering te beginnen: er zijn diverse spelers met producten op de markt. Het voordeel is dat deze partijen vaak lean and mean werken en relatief snel een financiering kunnen verstrekken. Ook vragen ze niet altijd zekerheden. Daar staat tegenover dat ze een hogere rentevergoeding vragen. Logisch, deze geldverstrekkers lopen een groter risico. Ook rekenen alternatieve financiers vaak hoge kosten voor bepaalde administratieve handelingen.
Belangrijke spelers in de markt voor non-bancaire vreemd vermogen- financiering zijn partijen die niet zelf als financier optreden, maar als bemiddelaar. Ze brengen via online platformen vraag en aanbod samen voor investeringsprojecten. Het kapitaal is afkomstig van particulieren of (grote) investeerders die rendement willen maken. Bijzonder detail: ook banken steken kapitaal in deze platformen als medefinancier.
Een bekende financieringsvorm voor het aantrekken van vreemd vermogen via een platform is crowdfunding. Maar ook vastgoedfinanciering is tegenwoordig mogelijk zonder tussenkomst van een bank door middel van een-op-een leningen verstrekt door investeerders. De rente en aflossing betaalt de geldlener rechtstreeks aan de investeerder. Ook in opkomst is factoring. Hierbij verkoopt een bedrijf zijn openstaande facturen aan een factoringfinancier en beschikt de onderneming snel over een bepaald percentage van de factuurwaarde. Tenslotte wint leasing via niet-bancaire partijen terrein. Bedrijven kunnen hiermee kostbare bedrijfsmiddelen leasen. Ondernemers hoeven zo geen grote investeringen te doen, met als voordeel dat ze meer financiële ruimte hebben.
Eigen vermogen-financiering
Naast vreemd vermogen kunnen bedrijven ook eigen vermogen aantrekken. Dat betekent dat investeerders een aandeel krijgen in de onderneming. Veel startups en scale-ups kiezen hiervoor. Een aandeel in een bedrijf betekent vaak ook zeggenschap. Investeerders kunnen meepraten over de richting van het bedrijf. Een ander wezenlijk verschil met vreemd vermogen-financiering – waarbij het rendement is gekoppeld aan een rentepercentage – is dat investeerders rendement maken bij verkoop. Ondernemers moeten zich goed realiseren wat dat betekent. Bij een lening met een maximumpercentage weet je welke prijs je betaalt. Trek je een investeerder aan, dan kan deze partij onbeperkt meedelen in de verkoopopbrengst. Dat maakt het voor investeerders interessant, maar ook lastig. Ze rennen allemaal achter veelbelovende bedrijven aan, op zoek naar de unicorn. Die zoektocht gaat echter gepaard met zeperds.
Focus op fintech
De focus van investeerders ligt momenteel sterk op fintech-innovaties. Het gaat daarbij specifiek om business-to-business- oplossingen, die niet direct zichtbaar zijn voor de consument – denk aan technologieën die een efficiënter betaalproces faciliteren.
Investeerders hebben momenteel vooral interesse in bedrijven die zich bezighouden met innovaties op het gebied van duurzaamheid, voeding, gezondheid en de energietransitie. Populair zijn daarnaast investeringen in projecten in opkomende markten zoals Afrika.
Private versus publiek
Het is voor bedrijven ook mogelijk aan te kloppen bij publieke investeerders. Zo is Invest-NL het grootste publieke investeringsfonds van Nederland, met een vermogen van 1,7 miljard euro. Het fonds richt zich op bepaalde sectoren. Omdat de organisatie investeert met publiek geld, komen bedrijven waarin wordt geïnvesteerd onder een vergrootglas te liggen. Ze zullen meer verantwoording moeten afleggen. Ondernemers kunnen bij Invest-NL aankloppen voor zowel leningen als eigen vermogen- financiering.
Afwegingen
Welke afwegingen zijn belangrijk bij zowel eigen als vreemd vermogen- financiering? Als een ondernemer kiest voor eigen vermogen- financiering, zal hij of zij zich moeten afvragen: welke financier wil ik aan mij binden? Wat past bij mijn bedrijf en de toekomststrategie? Een ondernemer kiest een vermogensverstrekker niet louter voor het geld, een partij kan daarnaast beschikken over een interessant netwerk of waardevolle expertise. Soms kan een investeerder toegang geven tot een interessante afzetmarkt. In de praktijk worden vaak verscheidene investeerders aangetrokken. Zo knoopt een ondernemer verschillende expertises en kansen aan elkaar.
Wat ondernemers soms vergeten: er moet een zekere klik zijn met de investeringspartij. Als je intensief gaat samenwerken zonder dat je een natural fit hebt met de betreffende investeerder, wordt het een hele uitdaging. Zeker omdat een eigen vermogen- financiering – anders dan bij een lening – voor onbepaalde tijd wordt aangegaan. De financiering loopt immers pas af bij verkoop van de aandelen.
Een belangrijk aandachtspunt bij vreemd vermogen-financiering is: kijk goed naar de voorwaarden van een lening. Hoewel zo’n lening meestal niet leidt tot zeggenschap, staan er in een overeenkomst vaak zaken waarvoor je voorafgaand toestemming van de financier nodig hebt. Bijvoorbeeld wanneer de ondernemer een nieuwe financier of investeerder wil aantrekken, of een bedrijfsonderdeel wil verkopen.
Valkuilen
Als advocaten adviseren we zowel geldnemer als -gever over alternatieve financieringsvormen en investeringsconstructies. We kijken kritisch of er tussen beide partijen een fit is en welke toegevoegde waarde de geldschieter of investeerder biedt. Daarnaast beoordelen we – aan de kant van de geldnemer – of de voorwaarden aantrekkelijk zijn. Ook op de langere termijn: we behoeden partijen voor het aanvaarden van verplichtingen die op korte termijn misschien geen nadelige consequenties hebben, maar wel in de toekomst.
Ook treden we op bij het herstructureren van financieringen en investeringen: als een onderneming in financieel zwaar weer verkeert, maken we namens de onderneming aangepaste afspraken met investeerders of financiers waardoor de ondernemer weer financiële ruimte krijgt. Tenslotte zijn we regelmatig betrokken bij miscommunicatie tussen de ondernemer en de investeerder( s). We voeren goede gesprekken en laten partijen elk hun gezichtspunt toelichten. Met geschillenbeslechting proberen we een geschil te voorkomen.
Toch kan het soms misgaan. Een valkuil is dat een ondernemer te optimistische verwachtingen schept over de te behalen resultaten. Als die niet worden waargemaakt, kan een samenwerking stroef worden. Natuurlijk is het lastig om de toekomst in te schatten, maar wees realistisch. Het is ook waardevol afspraken te maken over hoe je van elkaar afkomt. Bijvoorbeeld wanneer aandeelhouders het niet eens zijn over de koers van een bedrijf.
Interessant voor corporates
Er is een fraai landschap van alternatieve financiering ontstaan. Ook voor corporates zijn deze financieringsvormen interessant, zo is corporate venturing, grote bedrijven die investeren in veelbelovende startups, de laatste jaren hard gegroeid. Met alternatieve financiering als vervanging voor de gebruikelijke bankfinanciering of eigen vermogen-financiering, is de kans op een passende financiering voor groei van het bedrijf, autonoom of door acquisities, verder vergroot.
Ook voor samenwerkingsvormen waarbij verschillende bedrijven samen een innovatie willen ontwikkelen, is alternatieve financiering een optie. Er zijn uiteenlopende constructies denkbaar waarbij de bank het grootste deel financiert, maar waarbij alternatieve financiers, die meer risico willen nemen, aanhaken om het volledige bedrag rond te krijgen. Banken hebben zo meer zekerheid dat zij hun geldsom kunnen verhalen als het misgaat. Alternatieve financiers zijn bereid tegen een goede rendementsvergoeding het grootste risico te dragen.