‘Het bedrijventerrein van de toekomst is een smart energy hub’

Binnen een smart energy hub worden productie, opslag en verbruik van energie lokaal aan elkaar verbonden en gestuurd. Ze worden algemeen gezien als een onlosmakelijk onderdeel van het toekomstige Nederlandse energiesysteem. Ze faciliteren immers het maximaal benutten van de capaciteit van het lokale elektriciteitsnet. De nieuwe Energiewet, die mede afhankelijk van de verkiezingen in 2024 van kracht wordt, maakt het creëren van smart energy hubs juridisch mogelijk. Die op bedrijventerrein Hessenpoort in Zwolle – een van de kopgroepprojecten in Nederland – is echter 13 oktober al operationeel vanwege de pilotstatus.

Vooruitziende blik
‘Dat we nu echt live gaan sturen op zowel opwek als gebruik is een primeur voor Nederland’, aldus Sijtsema, die al sinds 2005 parkmanager van bedrijventerrein Hessenpoort in Zwolle is. ‘Er waren hier mensen met een vooruitziende blik, ondernemers en medewerkers van netbeheerder Enexis, die de mogelijkheden van Hessenpoort als Smart Energy Hub wilden onderzoeken. Van netcapaciteitsproblematiek was toen nog geen sprake, maar ze zagen dit probleem wel aankomen. Hessenpoort is een relatief jong bedrijventerrein; er wordt nog steeds bijgebouwd en bestaande bedrijven breiden uit of willen verduurzamen. Dat kan niet meer als het net vol zit. Een smart energy hub kon uitkomst bieden.’

Nieuwe mogelijkheden
Anno 2023 is de limiet van het net op bedrijventerrein Hessenpoort bijna bereikt: aan de aanbodzijde is het net reeds vol, aan de vraagzijde is er nog beperkt capaciteit. Met het in gebruik nemen van de Smart Energy Hub regio Zwolle Noord, en met name door de groei van het aantal deelnemers aan het platform, worden echter nieuwe mogelijkheden geschapen.

Sijtsema: ‘We kunnen straks optimaal van het bestaande net gebruikmaken door de vraag en het aanbod van energie op elkaar af te stemmen en gezamenlijk de beschikbare ruimte te benutten. Nu is het ieder voor zich maar straks doen we het samen, op een transparante manier. Meten is weten. Door inzicht in de energieprofielen van de bedrijven kunnen we zien hoe groot de structureel onbenutte ruimte is en hoeveel bedrijvigheid en verduurzamingsmaatregelen er nog bij passen.’ Wat waren de uitdagingen om op dit punt te komen? Sijtsema noemt het allereerst een spannende ontwikkeling voor Enexis; de netbeheerder geeft toch deels zijn traditionele rol uit handen.

Goede afspraken
‘Daarnaast is het een collectief systeem’, vertelt Sijtsema. ‘Je moet bedrijven dus meenemen, de voordelen duidelijk maken. Alhoewel op Hessenpoort iedereen bijna altijd wel in de meewerkstand staat, is dat niet altijd gemakkelijk. Daarnaast zijn goede juridische en financiële afspraken van groot belang. Als iemand even geen zonnestroom aan het net kan leveren bijvoorbeeld, mag die er financieel niet op achteruitgaan. Wie heeft voorrang in teruglevering van opgewekte energie als er meerdere partijen zijn die geen teruglevercontract hebben maar van de collectieve vrije ruimte gebruikmaken? Dat zijn allemaal vraagstukken die goed besproken en vastgelegd moeten worden. En dan is er nog het technische verhaal. Onze hub kan – soms zelfs – op secondebasis verbruik en opwek meten en dit op elkaar afstemmen via een slim sturingsplatform. Hierdoor kan meer duurzame stroom aan het net worden geleverd doordat we elkaars pieken en dalen kunnen opvangen en straks ook bijvoorbeeld naar een batterij kunnen sturen of naar de elektrolyser die er binnenkort komt te staan. Om dit alles tot in de puntjes werkend te hebben, moet overal allerhande technologie worden geïnstalleerd die naadloos met elkaar communiceert.’

Inspireren
De Smart Energy Hub regio Zwolle Noord wordt vrijdagmiddag 13 oktober in gebruik genomen. Dat is een mijlpaal voor alle betrokken partijen – Energie Coöperatie Hessenpoort, gemeente Zwolle, Enexis en provincie Overijssel – onderstreept Sijtsema. ‘Maar het is ook “slechts” de start, een opmaat naar meer. Tiem, Axxor en Zehnder – 3 grote ondernemingen op bedrijventerrein Hessenpoort, sluiten een groepsovereenkomst voor netcapaciteit met netbeheerder Enexis. Dit zal andere bedrijven op het terrein hopelijk inspireren om ook deel te gaan nemen. Veel bedrijven hebben dat voornemen ook al uitgesproken. Hoe meer deelnemers straks op ons platform aangesloten zijn en hoe meer collectieve opslag en conversie aan het platform gekoppeld wordt, hoe beter we in staat zijn om meerwaarde te creëren. Door het net beter te benutten, kan er meer duurzame energie opgewekt worden en dit helpt de energietransitie ook weer een eind op weg. Het bedrijventerrein van de toekomst heeft een Smart Energy Hub en ik ben echt supertrots dat wij op de troepen vooruitlopen en laten zien dat het kan.’