Boekenweek Voorjaar 2024 2022
V
uitgeverij catullus
Vrouwen rondom Johan de Witt
samenstelling
Ineke Huysman en Roosje Peeters
UITGEVERIJ CATULLUS
Vrouwen rondom Johan de Witt Een bloemlezing uit zijn correspondentie ‘Vrouwen rondom Johan de Witt’ is een boeiende ontdekkingstocht naar de minder bekende zijde van deze beroemde Nederlandse staatsman. Dit boek werpt niet alleen nieuw licht op De Witts relaties met invloedrijke vrouwen uit alle sociale klassen, maar brengt ook de achtergronden van deze vrouwen tot leven. Van het adellijke milieu tot de intieme familiekring, elk van de brieven onthult unieke inzichten in het leven, de worstelingen en de invloed van de brievenschrijfsters. Dit boek is meer dan een geschiedenisles; perfect voor iedereen die interesse heeft in de Nederlandse zeventiende eeuw en in de krachtige vrouwen die hun eigen geschiedenis schreven. Een bundel vol verhalen die zowel de leek als de kenner zal boeien.
Johan de Witt (1625-1672)
In dit prachtig vormgegeven boek wordt elke brief besproken door een expert. Iedere bijdrage is voorzien van schitterende afbeeldingen van zeventiende eeuwse portretten, prenten en schilderijen. Daarnaast is de originele brief afgedrukt, voorzien van een hertaling in hedendaags Nederlands. De toelichting verheldert de historische context. Deze bloemlezing is zorgvuldig samengesteld door Ineke Huysman en Roosje Peeters van het projectteam ‘Brieven van Johan de Witt’ van het Huygens Instituut/NL-Lab en nodigt de lezer uit kennis te maken met de verborgen wereld van de vrouwen uit het leven van Johan de Witt.
Staatsman Johan de Witt gezien door de ogen van de vrouwen die hem omringden
Wendela Bicker aan Johan de Witt: 1 juli 1655, na, 3.01.17, 2163; emlo.bodleian.ox.ac. uk/w/1042560.
Margaretha Tulp, Govert Flinck, 1656, Collectie Six, Amsterdam.
Johan niet verder dan de verkennende fase.6 Intussen had Johan zijn oog op een betere kandidaat laten vallen, namelijk Wendela Bicker. Zij was de dochter en erfgenaam van de overleden burgemeester Jan Bicker en een nichtje van Cornelis de Graeff, eveneens Amsterdams burgemeester. Een huwelijk bracht dus niet alleen een enorm Amsterdams netwerk met zich mee, maar tevens een groot fortuin. Het proces van vrijage werd in gang gezet. Tijdens [ 81 ] deze periode was Johan voornamelijk te vinden in Amsterdam of Beverwijk, waar de Bickers enkele buitenplaatsen hadden. Al snel gaf Wendela hem toestemming om haar brieven te schrijven en zo geschiedde. Vanaf januari 1655, vlak voor de ondertekening van het huwelijkscontract op 30 januari, begonnen de aanstaande verloofden elkaar te schrijven.7 Volgens Panhuysen hadden de Staten van Holland in Wendela, die Johan liefkozend aanschreef als ‘mijn soeverein’, een geduchte concurrent gekregen.8 Daarnaast klopte hij geregeld aan bij het huis van de Bickers om zijn aanstaande schoonmoeder, Agneta de Graeff van Polsbroek, te bezoeken of om Wendela te begeleiden naar een kerkdienst. De bruiloft vond op 16 februari plaats.9 Hoewel het huwelijk voornamelijk uit politieke overwegingen lijkt te zijn gesloten, blijkt uit hun correspondentie dat ze dol op elkaar waren. Zowel Wendela als Johan gaven aan dat ze niet kon13 den wachten tot deEerwaardige huwelijksdag eindelijkman, was aangebroken. Op Vertaling en beminde 10 januari 1655 schrijft Johan het volgende aan zijn verloofde: Het is onze bedoeling om op een zaterdag naar Beverwijk14 Soo vreese ick dien tijdt mocht niet sonder ongemack te sullen te gaan, er niks tussen komen, maar ik zal het u binconnen doorbrengen, ten waere ick in swaericheyt, nenkort laten weten. Ikdeselve ben verwonderd dat ik in twee dagen door de soeticheyt van U.E. bijwesen wat wierde verlicht, geen brieven van u heb ontvangen. Ik vermoed echter dat de daernaer ick deshalven des te meerder salzodat verlangen, brieven oock niet goed bezorgd zijn, ik u hier niet van kan ende trachten het selve soo haest doenlijck te mogen beschuldigen. Want u weet hoe graag ik uw brieven lees als ik genieten.10 uw aangenaam en vriendelijk gezelschap15 tot mijn grote verdriet moet missen. Mijn lichaam bevindt zich in Amsterdam, Ook uit de brievenmaar van Wendela blijkt dat haar man zeer toe- Toch hoop mijn gedachten zijnzij nooit van u verwijderd. genegen was. In verband met het overlijden vangezondheid haar oom Pieter ik dat wij elkaar gauw in goede weer zullen zien. Trip verbleef WendelaIkna de huwelijkssluiting enige tijdtebij haar verzoek u om eens naar de kamer gaan waar het moeder in Amsterdam. Johan was in eerste nieuwe ledikant staat en teinstantie kijken ofmeegegaan, de gordijnen voor de maar op 23 juni werd hij wel ontboden door de Gecommitteerde Raramen dicht zijn, anders zal het ledikant verbleken. Het 11 In de tussentijd hield het den om terug te keren naar Den Haag. huwelijk van Jan Six met uw voormalige geliefde is gesloten. 12 In het 16 pasgetrouwde stel Ik contact door het schrijven van brieven. meen dat het gaat om juffrouw Tulp, onder de jongelui onderstaande briefje beschrijft Wendela wat ondermaar schoonzusje Tulp genoemd. Laat Janzij deallemaal Tuy17 vooral maken, want anders heeft hij niet veel te doen. Samen met moeder18 ben ik te gast geweest bij zuster Deutz,19 waar drie ooms en twee tantes van ons aanwezig waren. We hebben vanaf twee uur tot zeven uur ‘s avonds aan tafel gezeten. Wilt u eens aan mij schrijven hoe het met de kraamvrouw20 en de andere vrienden gaat en wilt u hen de groeten van mij doen? Hierbij beveel ik u aan in Gods genade en doe u daarbij de hartelijke groeten, mijnheer en eerwaardige beminde man, Uw onderdanige en dienstwillige en toegenegen vrouw, Wendela Bicker Ik doe wat in mijn vermogen ligt. Amsterdam, 1 juli 1655
nam in Amsterdam. Tevens brengt ze hem op de hoogte van het huwelijk tussen Jan Six en Margaretha Tulp, Johans voormalige liefde, en geeft ze hem enkele huishoudelijke tips mee. De correspondentie tussen Johan en Wendela biedt een mooi inzicht in het huwelijksleven van de raadpensionaris en maakt hem toch net weer iets menselijker.
P.S. Laat u zich maar een beetje verwennen en houdt u zich aan de belofte om ’s ochtends wat te ontbijten, want dat is heel gezond.
Voorbeeld uit het boek; een brief van Wendela Bicker aan Johan de Witt, beschreven door Janneke Groen
[ 83 ]
Vrouwen rondom Johan de Witt Samenstelling en redactie: Ineke Huysman en Roosje Peeters Met een voorwoord van Els Kloek Bijdragen: Nadine Akkerman, Eline Beumer, Geeske Bisschop, Lydia Boer, Judith Brouwer, Lieke van Deinsen, Marianne Eekhout, Devin van Elst, Nina Geerdink, Janneke Groen, Jaap de Haan, Ineke Huysman, Marinka Joosten, Pauline Kiesow, Luuc Kooijmans, Tom Kreischer, Saskia Kuus, Nina Lamal, Hanna de Lange, Ad Leerintveld, Dio Möllers, Henk Nellen, Lidewij Nissen, Roosje Peeters, Milo van de Pol, Ronald Sluijter, Ton van Strien, Jean-Marc van Tol, Matthijs Ultee, Jurriaan Wink Verschijnt: maart 2024 (Internationale Vrouwendag / Boekenweek 2024) 15 x 23 cm, ca. 352 pagina’s, luxe gebonden uitvoering, met twee leeslinten Vormgeving: Mijke Wondergem isbn 9789492409683 nur 685 Prijs: € 29,99
Eerder verschenen (nog leverbaar):
Deze bundel bevat brieven van en aan De Witt die geschreven zijn in het Rampjaar. Ze worden besproken door de leden van het projectteam ‘Briefwisseling van Johan de Witt’ van het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis. De tekeningen zijn van Jean-Marc van Tol.
Een bloemlezing uit zijn correspondentie
www.johandewitt.nl
Samenstelling: Ineke Huysman en Roosje Peeters 9 789492 409720 Tekeningen: Jean-Marc van Tol
Omslag_INDD_JdWFr_Versie08_200817.indd 1
Johan de Witt en Engeland
Johan de Witt en het Rampjaar Een bloemlezing uit zijn correspondentie
Ineke Huysman en Roosje Peeters
Samenstelling: Ineke Huysman en Roosje Peeters 9 789492 409539 Tekeningen: Jean-Marc van Tol
Johan de Witt en het Rampjaar
www.johandewitt.nl
logvoering handelen de brieven in dit boek over thema’s als wetenschap, familiezaken en cultuur. Een speciaal hoofdstuk is gewijd aan de manier waarop brieven werden gevouwen en verstuurd. De brieven zijn gekozen door de leden van het projectteam ‘Briefwisseling van Johan de Witt’ van het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, dat tot doel heeft de gehele correspondentie van De Witt te digitaliseren en te ontsluiten. Bij de brieven maakte Jean-Marc van Tol tekeningen gebaseerd op bekende werken uit de zeventiende eeuw.
Raadpensionaris Johan de Witt (1625-1672) is een van de grootste staatsmannen die ons land ooit heeft gekend. Ook in het Rampjaar wisselde hij honderden brieven uit met veel correspondenten. Zijn enorme briefwisseling biedt een bijzondere blik op dat turbulente jaar, 1672.
Johan de Witt en Frankrijk
Ineke Huysman en Roosje Peeters
9 789492 409454
Deze bundel bevat brieven van en aan De Witt die betrekking hebben op
Een bloemlezing uitde Republiek zijn correspondentie de relatie tussen en Frankrijk. Behalve over politiek en oor-
Ineke Huysman en Roosje Peeters
rieven is in deze bloemlezing het origineel afgedrukt, vergezeld anscriptie, een hertaling in hedendaags Nederlands en een uitgelichting. Bovendien heeft Jean-Marc van Tol, lid van het projectnaar van Fokke & Sukke en schrijver van de roman Musch, bij en een illustratie gemaakt.
Raadpensionaris Johan de Witt (1625-1672) is een van de grootste staatsmannen die ons land ooit heeft gekend. Tijdens zijn korte leven wisselde hij tienduizenden brieven uit met vorsten en diplomaten, maar ook met gewone burgers en familieleden. Zijn enorme correspondentie biedt een bijzondere blik in de wandelgangen van de macht gedurende die turbulente tijd, de zeventiende eeuw.
Johan de Witt en Engeland
Johan de Witt en Frankrijk
del bevat zo’n twintig brieven van en aan De Witt die betrekking p de relatie tussen de Republiek en Engeland. Handelsbelangen, en, perikelen rond de Oranjes en de Stuarts, geheime afspraken, prekingen, van alles komt aan de orde. De keuze is gemaakt door an het projectteam ‘Briefwisseling van Johan de Witt’ van het nstituut voor Nederlandse Geschiedenis dat tot doel heeft de respondentie van De Witt te digitaliseren en te ontsluiten.
Johan de Witt en Engeland
Raadpensionaris Johan de Witt (1625-1672) is een van de grootste staatsmannen die ons land ooit heeft gekend. Tijdens zijn korte leven wisselde hij tienduizenden brieven uit met vorsten en diplomaten, maar ook met gewone burgers en familieleden. Zijn enorme correspondentie biedt een bijzondere blik in de wandelgangen van de macht gedurende die turbulente tijd, de Gouden Eeuw.
www.johandewitt.nl
Samenstelling: Ineke Huysman en Roosje Peeters Tekeningen: Jean-Marc van Tol
17-8-2020 16:07:52
10-2-2019 21:39:08
9789492409454 176 pagina’s € 19,99
Johan de Witt en Frankrijk Omslag_INDD_JdWFr_Versie_Drukker_211222.indd 1
9789492409539 272 pagina’s € 24,99
Uitgeverij Catullus Beukenlaan 9a 3762 AE Soest
Johan de Witt en het Rampjaar
22-12-2021 13:24:02
9789492409720 272 pagina’s € 24,99
Telefoon 03560 29453 Mobiel 06 14592555
Constantijn Huygens
9789492409577 344 pagina’s € 29,99
jvantol@catullus.nl www.catullus.nl