Direct naar artikelinhoud
OpinieMaïka De Keyzer

Haast iedereen heeft weet van grensoverschrijdend gedrag aan onze universiteiten. Doorbreek de stilte

De faculteit psychologie in Leuven.Beeld Vertommen

Maïka De Keyzer is docent geschiedenis en fractievoorzitter van ABVV aan de KU Leuven.

Sinds de bom de eerste keer barstte na de Pano-reportage van 16 maart, volgen de crisissen rond grensoverschrijdend gedrag elkaar op aan de KU Leuven. Is het er dan erger gesteld dan elders? Wellicht niet. Het toont wel aan dat de manier van omgaan met de problematiek te wensen over laat. Het onderwerp is en blijft taboe.

Nog erger dan grensoverschrijdend gedrag is de combinatie van machtsonevenwicht en grensoverschrijdend gedrag. Studenten en collega’s in een zwakkere en hiërarchisch lagere positie zijn extra kwetsbaar. En universiteiten, met de KU Leuven op kop, zijn hiërarchisch. De kloof tussen professoren of diensthoofden en de gemiddelde student, doctoraatsbursaal, postdoc en ATP-medewerker is groot. Afhankelijk van je professor, promotor of diensthoofd in het studietraject of carrière ben je altijd.

Niet de eerste

De voorbije dagen kwam deze problematische afhankelijkheid nogmaals aan het licht. Een professor van de faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen kon het zich permitteren een beloftevolle studente onder valse voorwendselen mee te lokken op congres. Terwijl zij dacht dat ze haar onderzoek zou mogen voorstellen, had de promotor andere bedoelingen, niet gericht op haar carrière of opleiding. Hij verkrachtte haar uiteindelijk in de Airbnb die hij had gehuurd. Hoe bescherm je jezelf op dat moment tegen overschrijdend gedrag zonder je studies of carrière in gevaar te brengen? Dit is uiteraard een extreem en uitzonderlijk geval, maar de nefaste machtsverhoudingen zijn alomtegenwoordig. Dit is niet de eerste academicus die tegen de lamp loopt en vermoedelijk komen er in de nabije toekomst nog getuigenissen boven water. De storm zal niet snel gaan liggen.

Dit is niet de eerste academicus die tegen de lamp loopt en vermoedelijk komen er in de nabije toekomst nog getuigenissen boven water

De recente feiten maakten één ding pijnlijk duidelijk. De universiteiten namen hun verantwoordelijkheid niet. We hebben nood aan een beter preventiebeleid en daadkrachtige maatregelen. Ondanks de talloze meldpunten en vertrouwenspersonen voor studenten en personeel en de geleidelijke hervorming van ons tuchtreglement en deontologische code durven slachtoffers onvoldoende te getuigen en is de reactie van de universiteiten te slap.

Procedures duren te lang en zijn niet transparant. Maar het grootste struikelblok is het gebrek aan gerechtigheid en daadkracht. Via de vakbond vangen wij signalen op dat het vertrouwen in de meldpunten ver te zoeken is. Een melding kan tot een remediëringstraject leiden, maar proactief studenten en werknemers beschermen of strenge sancties geven aan daders die keer op keer over de schreef gaan, gebeurt te weinig. Hoewel individuele studenten of werknemers anoniem willen blijven of geen formele klacht durven in te dienen, is de universitaire gemeenschap vaak goed op de hoogte van grensoverschrijdend gedrag. Daar onvoldoende gehoor aan geven is een vorm van schuldig verzuim.

Maïka De Keyzer.Beeld rv

De oorzaak is duidelijk: de keuze voor interne meldpunten en een vorm van zelfcontrole werken niet. Hoewel gemotiveerde vertrouwenspersonen timmeren aan een veilige KU Leuven, is het systeem zelf problematisch. Academici, vaak zonder opleiding over grensoverschrijdend gedrag, moeten hun medecollega’s beoordelen en sanctioneren. Al bij de vorige rectorverkiezingen en na de onthullende Pano-reportage kaartten we deze vorm van zelfcontrole aan. De feiten tonen aan dat die kritiek terecht was.

Er is maar één oplossing mogelijk: een structuur- én cultuuromslag.

1. We pleiten voor een professioneel, centraal en extern meldpunt. Maak werk van een Comité U. Geef slachtoffers en personeelsleden de kans op een veilige manier problemen aan te kaarten. Laat een transparant, onafhankelijk en efficiënt onderzoek door opgeleide specialisten toe. Onderwijsminister Weyts (N-VA) zei meermaals dat zo’n meldpunt er komt, maar sindsdien blijft het verdacht stil. Ook moet het huidige interne netwerk hervormd worden. Hoewel we enkele beloftevolle signalen over hervormingen opvingen, gaat deze omwenteling te traag en niet ver genoeg. Zorg voor een duidelijke bewegwijzering naar de juiste instanties, neem klachten serieus en stap af van te lang te blijven hangen in het vertrouwensnetwerk voor ernstige vormen van grensoverschrijdend gedrag.

2. Maak meteen werk van een beter tuchtreglement. Al tijdens de rectorverkiezingen stelde Luc Sels voor dit aan te pakken, maar voorlopig zagen we nog geen ontwerpreglement. Stel duidelijke regels op over grensoverschrijdend gedrag en herzie de tuchtprocedures. Zet gerechtigheid en veiligheid van slachtoffers centraal. Een eerlijk onderzoek met aandacht voor de rechten van de beklaagden kan samen gaan met een klaar en duidelijk tuchtbeleid.

3. We vragen systematische begeleiding en opvang voor slachtoffers. Bied gepaste hulp en informeer slachtoffers actief en regelmatig over de voortgang van het dossier. Bescherm de slachtoffers, niet de daders!

4. Ten slotte moeten we als academici en medewerkers allen onze verantwoordelijkheid nemen. Haast iedereen heeft weet van grensoverschrijdend gedrag aan onze universiteiten. Al te vaak staan we erbij en kijken we ernaar. Doorbreek de stilte. Spreek mensen aan over hun grensoverschrijdend gedrag en geef steun aan slachtoffers. Een cultuuromslag is nodig.

Ik hoop dat de universiteitsbesturen binnenkort even moedig reageren als de vrouwen die de schandalen aan het licht brachten. Zich verstoppen achter juridische procedures en de wirwar van bestaande meldpunten heeft geen zin. Erken de fouten van het huidige systeem en maak werk met de hervormingen die noodzakelijk zijn. Wij verdienen dit allemaal.