Zand Erover: een voorstelling over misbruik die Trea Alers zelf en wie weet ook lotgenoten verder brengt

Trea Alers in het decor van Zand Erover.

Trea Alers in het decor van Zand Erover. Foto: Corné Sparidaens

Trea Alers, nu 55, werd in Oost-Groningen vanaf haar achtste drie jaar lang misbruikt door haar buurman. Al ver voor #MeToo een kreet werd, begon ze met Nico van der Wijk te sparren over een voorstelling. Die komt er nu: Zand erover.

Voordat deze donderdag in Roden in première gaat, sloeg de nu in Gieten wonende Alers aan het repeteren in Hoogkerk. In een kleine maar fijne ruimte. Veel plek heeft ze niet nodig. Het is een monoloog. Toneelervaring zat, maar dit is haar eerste solo. ,,Doodeng natuurlijk.”

Het is een naar verhaal dat ze speelt. Haar eigen. Jarenlang weggestopt. Het werd niet geloofd. Door haar eigen ouders niet. De buurman was een goede bekende.

Geen aangifte willen, dan kán het niet waar zijn

,,Als kind was ik best veel aan het fantaseren, spelenderwijs. Pas toen ik enorm begon te huilen, te schreeuwen, zeiden mijn ouders: goed, dan gaan we nu naar de politie, aangifte doen. Nee nee!, zei ik, dat wil ik niet. Geen politie! Ik was bang dat die man me dood zou maken. Hij zei natuurlijk doorlopend dat ik niks mocht vertellen. Denk erom! Nou, zeiden mijn ouders, als je geen aangifte wilt doen, dan kan het ook niet zijn gebeurd. Dan heb je het bedacht. Dat was het.”

Zand erover. Van hun kant dan.

Zo begon het grote zwijgen. Tegenover iedereen. ,,Mijn beste vrienden wisten van niks. Ook het vriendinnetje niet met wie ik indertijd alles deelde niet. Sinds ze wel op de hoogte is, snapt ze mijn houding van toen. Ik had er al moeite mee om in badpak langs de rand van het zwembad te staan. Jongens hield ik af. Dat zag ze toen ook al, en vroeg mij waarom ik zo deed. Nou gewoon. Later had ik bijvoorbeeld veel moeite met gynaecologisch onderzoek.’’

Nog vier meisjes

Uiteindelijk bleek dat de buurman zich aan nog vier meisjes vergreep. ,,Sommigen wat ouder, maar ook nog jonger dan ik. Daar was een meisje bij dat als pleegdochter bij hem woonde. Toen ik er eenmaal over kon praten, heb ik ’t aan haar gevraagd. Of zij ook... En inderdaad. Zij moet nog veel erger hebben geleden dan ik. Steeds in dat huis.”

Voor het tot deze ontboezemingen kwam, gingen er meer dan veertig jaar van wegstoppen overheen. ,,Alleen mijn man wist het. Aan hem dank ik zó veel. Het geduld dat hij heeft gehad. Met mijn gereserveerdheid. Mijn verdriet.”

In 2016 geleden speelde Alers met het Fraeylema Ensemble in Slochteren de voorstelling De Dames Macbeth . ,,Ik kwam daar in gesprek met Nico van der Wijk, toneelschrijver, regisseur. Ik vertelde dat ik wel eens een solo wilde spelen. En ik had een verhaal. ‘Ik wil het wel schrijven’, zei hij.”

Een bevrijdend proces

Dat was het begin van een proces wat - ,,absoluut” - bevrijdend heeft uitgepakt. Om dat te versterken ondernam ze drie jaar geleden een therapeutische reis. Ze las eerst het boek Som der delen van Thérèse Evers, die als zedendocent op de Politieacademie werkte, gespecialiseerd in kindermisbruik. Vervolgens stapte ze in een vliegtuig naar Jordanië, om daar in volstrekte eenzaamheid door de woestijn te wandelen.

Zand erover.

,,Ik met mijn vliegangst. En dan dagen achtereen steeds dertig kilometer volstrekt op jezelf te worden teruggeworpen. Alles wordt werd in één klap nietig. Ik vond het fantastisch. ‘s Avonds bespraken we onze ervaringen, met mensen die dezelfde trip ondernamen.”

Wie weet ook naar instellingen

Na jaren van praten, mailen, schaven met Van der Wijk is de voorstelling (bijna) klaar. ,,Het hele maakproces heeft mij nu al ontzettend geholpen.” Ze heeft eerst vier speelbeurten in Roden. ,,Verder is er contact met zorginstellingen als Treant. Om eventueel daar te spelen. Maar zij willen de voorstelling eerst zien. Dat snap ik heel goed.”

De buurman om wie het gaat, zal er niks van meekrijgen. Alers: ,,Bizar. Hij is net overleden.”

Zand erover. Maar dan anders.