Een samenwerking tussen studenten van de Academie Educatie en de Academie IT en Mediadesign: het idee lag al een tijdje op de schappen bij lerarenopleiders en docenten Ruud Klomp (Geschiedenis) en Rowin van Enckevort (Engels), en Hendrik Postma, docent Serious Gaming, Immersive Media Design, Multimedia Design, Webdesign en AVI. Afgelopen studiejaar konden de docenten hun plannen dan eindelijk in de praktijk brengen voor een groep vierdejaarsstudenten van de lerarenopleidingen Engels en Geschiedenis en tweedejaarsstudenten van de opleiding Communicatie en Multimedia Design van de HAN. Ruud, Rowin en Hendrik sloegen de handen ineen en werkten gezamenlijk in een iXperiumdesignteam aan de ontwikkeling van een ict-rijk leerarrangement voor de onderwijscontext in de vorm van digital interactive stories. Het designteam heeft niet alleen geleid tot een waardevolle samenwerking en kennisuitwisseling tussen studenten van beide academies: er zijn door de studenten ook verschillende producten ontwikkeld die inmiddels een plekje op de website van iXperium hebben gekregen.
Anders dan het reguliere proces
Voorafgaand aan het designteam hebben Rowan, Ruud en Hendrik zich al ruim een jaar gebogen over het vraagstuk: hoe kunnen we onze studenten laten samenwerken? Een soort “pre designteam”, aldus Ruud. Pieter van Rooij, projectleider Professionalisering bij het iXperium, bracht de drie met elkaar in contact. Hendrik: “We wilden die samenwerking tussen onze academies eigenlijk vooral eens als een soort prototype gaan uitproberen en uitvogelen om te kijken wat dat zou opleveren.”
De eerste fase van het designteam (vraagarticulatie) duurde door deze aanloop dan ook een stuk korter dan normaal: de vraag waar ze mee aan de slag wilden, was eigenlijk al aardig duidelijk. Het team, waar ook procesbegeleider Kim Trouwborst en onderzoeker Frank Willems onderdeel van uitmaakten, kon dan hierdoor vrij snel aan de slag.
Powerpoint: waarom ook niet?
Het oorspronkelijke idee was de ‘gamificatie’ van onderwijs, maar dat bleek al snel niet haalbaar. Hendrik, die zelf als docent onderwijs geeft over digital interactive stories, kwam met het idee om het concept van interactive stories als basis te nemen. Vanuit daar ontsprong het idee om de samenwerking te concretiseren en digital interactive storytelling centraal te stellen. En dat ‘gewoon’ door te werken met Powerpoint. Hendrik: “Bij CMD werken we met allerlei heftige programma’s, maar dat is zelfs voor onze studenten al best wel pittig. Toen een van mijn studenten opmerkte dat je met een Powerpointpresentatie ook prima iets interactiefs kunt maken, ging het lampje aan bij iedereen: ja, waarom ook niet eigenlijk? Het hoeft allemaal niet zo hoogdravend te zijn; als je je doel maar bereikt.”
Hendrik Postema, docent Serious Gaming, Immersive Media Design, Multimedia Design, Webdesign en AVI bij de Academie IT & Multimediadesign
Ruud Klomp, lerarenopleider Geschiedenis bij de Academie Educatie
Interactief én educatief: een goede combi
Via een onderzoekskring aan het begin van het studiejaar konden studenten van de lerarenopleidingen Engels en Geschiedenis zich inschrijven voor een werkgroep die aan de slag ging met interactive stories in samenwerking met CMD-studenten. Moeilijk om studenten te werven, was het niet. “Specifieke studenten zie je wel ‘aan’ gaan, als je het hebt over onderwijs met digitale tools,” is Ruuds ervaring. “Dat zijn de makers, de studenten die graag een beetje gaan zitten pielen aan iets en die het wel leuk vinden om echts iets moois te maken voor hun leerlingen met digitale tools.” In totaal meldden tien AE-studenten zich aan voor deze onderzoekskringen van Ruud en Rowan. Bij Hendrik was dit aantal iets groter: zo’n vijftien studenten schreven zich in.
Het ontwerp van interactive stories is onderdeel van het curriculum van de opleiding CMD. Het kwam daarbij al regelmatig voor dat studenten werkten aan een interactive story gericht op educatie. Hendrik: “Ik heb eigenlijk ieder jaar wel een groep studenten die kiest voor de educatieve opdracht en die interesse heeft in die richting, en ook dit jaar was dat het geval. Die studenten van mij en dat groepje studenten van Rowan en Ruud konden elkaar vinden in een gedeelde interesse en bleken een goede match. Dat is wat mij betreft wel een van de succesfactoren van dit designteam geweest.” Bovendien is het combineren van design en onderwijs niet zo gekke gedachte. “Onderwijsontwerp is óók ontwerp; er zitten raakvlakken met media en ontwerp daarvan,” stelt Hendrik.
Kruisbestuiving op locatie
Omdat de opzet van AE-opleidingen zodanig verschilde van die van de AIM-opleiding, was het niet mogelijk om de studenten van beide academies samen één product te laten ontwerpen. In plaats daarvan is gekozen voor drie samenwerkingsbijeenkomsten waarin de studenten als elkaars vraagbaak fungeerden en gebruik konden maken van elkaars expertise. Ook volgden zij masterclasses om vertrouwder te raken met elkaars vakgebied.
De studenten gingen in de drie bijeenkomsten bij elkaar op bezoek: twee keer trokken de educatiestudenten eropuit naar de Ruitenberglaan in Arnhem voor een cocreatiesessie en feedbackmarkt en andersom brachten de CMD-studenten een bezoek aan de Kapittelweg in Nijmegen voor een gezamenlijk beoordelingsmoment. Gedurende de bijeenkomsten leverden de studenten vanuit hun eigen deskundigheid feedback op de producten van de ander en vond er onderlinge kennisuitwisseling plaats: de AE-studenten voorzagen in didactische tips, terwijl zij andersom advies kregen over game-ontwerp van de studenten CMD.
De interactive stories van de studenten die meewerkten aan het designteam.
Een waardevolle samenwerking
Hoewel de samenwerking een andere insteek kreeg dan aanvankelijk de bedoeling was, bleek deze manier van werken erg waardevol. Hendrik: “Van zo’n multidisciplinaire samenwerking raken mijn studenten altijd enorm enthousiast. Ze leren er super veel van en vinden het heel boeiend om te ervaren hoe het is om dat wat ze ontwerpen, te zien in de context waarvoor het bedoeld is.”
Ruud sluit zich daarbij aan: “Ik denk wel echt dat mijn studenten vorig jaar iets gedaan hebben wat ze niet hadden gedaan en hadden kunnen doen als we niet een paar keer naar Arnhem waren geweest. Eventjes uit dit gebouw en uit dit onderwijswereldje en je even onderdompelen in die andere wereld met andere mensen die een enorm enthousiasme voor bepaalde zaken meenemen. Ik zie bij de studenten uit mijn groepje dat zij daardoor toch wel een beetje extra hebben gekregen wat ik ze als docent en begeleider niet had kunnen bieden.”
Een professionele klik
Het proces van het designteam heeft een aantal inzichten meegegeven aan Ruud en Hendrik. Allereerst is het belangrijk er voldoende tijd voor te hebben, zo stelt Hendrik; wanneer je onderzoekend aan de slag gaat, is dat niet iets wat je er ‘zo maar’ bij doet. Daarnaast is het verhelderend geweest om goed met elkaar in gesprek te gaan over de uitleg die je geeft aan bepaalde begrippen, want ondanks dat het lijkt dat iedereen op één lijn zit, kan dat in de praktijk toch heel anders uitvallen. “Als onderzoeker hielp Frank ons om een kritische blik te hanteren. Hij stelde vragen als: ‘wat bedoel je daar nou eigenlijk echt mee?’. Toen pas kwamen we er achter dat we alle drie een andere definitie hadden van iets. Dat is heel zinvol, als iemand daar gaat prikken: wat staat hier nou echt en wat wil je nou eigenlijk echt bereiken?”
Rowin, Hendrik en Ruud zaten echter op de meeste gebieden voornamelijk op één lijn en was er sprake van een goede professionele klik. Ruud: “Rowan, Hendrik en ik elkaar begrepen elkaar heel goed en hadden dezelfde motivatie en kijk op dingen. Niet te moeilijk doen en gewoon: hup, we gaan ervoor. Ik denk als dat er niet was geweest, dat we nooit zo ver waren gekomen.”
Hendrik voegt toe: “Ik vond het heel fijn om samen te werken met mensen die ook die drang hebben om multidisciplinair samen te werken en ook daarvan de zin inzien. Desondanks is het hele proces een bevestiging geweest van hoe moeilijk het is om een multidisciplinaire samenwerking voor elkaar te krijgen, om daar toch al die energie in te steken. Zelfs áls je met mensen zit die graag willen, dan is het alsnog niet vanzelfsprekend dat dat lukt of goed gaat lopen. Dit soort processen is organisatorisch gewoon enorm lastig; daar heb je dus ook hulp bij nodig. Daar was het designteam een goed middel voor.”
Bart Martens, voormalig TGLO-student bij de HAN
Een screenshot uit de interactive story van Bart
Student aan het woord
Bart Martens is momenteel werkzaam als docent geschiedenis op het Canisius College en was een van de studenten van de lerarenopleiding Geschiedenis die onderdeel was van de onderzoekskring die zich bezighield met digital interactive stories. Voorafgaand aan zijn opleiding tot geschiedenisdocent volgde hij een vormgevingsopleiding en heeft hij aan de kunstacademie in Breda gestudeerd.
Fake news in beeld gebracht
Vanwege zijn affiniteit met kunst en vormgeving, was voor Bart de keuze snel gemaakt toen hij in zijn laatste jaar bij de HAN aan kon haken bij de ontwerpgroep van digital interactive stories. “Onderzoek doen is, vind ik, redelijk pittig; ik denk dat dat voor de meeste studenten wel geldt,” aldus Bart. “Ik vond het dan ook heel leuk om iets te mogen máken als afstudeeronderzoek.”
Bart ontwierp de digital interactive story ‘Let them eat fake’, gericht op mbo-studenten niveau 4 die het vak ‘Burgerschap’ volgen. In deze story solliciteert de speler bij de lokale nieuwsomroep om fake news te gaan verspreiden over de lokale burgermeester. Het doel? Studenten leren herkennen wat fake news is en hen bijbrengen waarom het wordt gemaakt.
Het idee om een les of project te doen rondom fake news had Bart al eerder in zijn hoofd. In de zomervakantie in aanloop naar zijn afstudeerjaar had hij al enkele ideeën uitgewerkt. Bart: “Dit spel was voor mij de ideale tool om te starten met het uitwerken van mijn concept; ik kon het goed combineren met de lessen die ik al klaar had liggen. Hoe ik het ging doen, wist ik echter nog niet. Dat is nog een heel proces geweest.”
Elkaar verder helpen
De samenwerking met de CMD-studenten heeft veel geholpen in het komen tot een ontwerp voor een goede interactive story. “Er was een fijne samenwerking met die studenten,” vertelt Bart. “Ze brachten ons echt wat bij. Ik raakte geïnspireerd door hun ideeën en feedback en dacht: ‘hier kan ik wat mee’. Elk stukje dat we hebben samengewerkt, heeft zeker gezorgd voor het maken en voor elkaar krijgen van dit product.”
Bart kijkt terug op een leerzame, maar ook vooral léuke periode. Want niet alleen leuk was het om zelf een product te ontwerpen: het was ook fijn om met je eigen deskundigheid een ander verder te kunnen helpen. “Mijn expertise als geschiedenisstudent namen de CMD-studenten met wie ik samenwerkte heel serieus. Dat heb ik als heel prettig ervaren. Ze waren heel enthousiast om hun ontwerpen te delen en waren ook erg enthousiast toen ik mijn idee mocht pitchen.”
Interactive storytelling: een effectieve onderwijstool
Voor Bart bestaat er geen twijfel over: interactive storytelling kan echt van toegevoegde waarde zijn voor het onderwijs, zeker voor zijn eigen vakgebied geschiedenis. “Identificatie is een tool die in films wordt gebruikt om mensen iets te laten begrijpen en is ook voor het onderwijs erg effectief,” aldus Bart. “Als je een interactive story speelt, leef je meer mee, en dan beklijft de stof beter, denk ik. Ook het zelf doen en het bewust keuzes maken, leidt ertoe dat leerlingen of studenten bepaalde kennis beter tot zich nemen. En door spelers betekenisvolle keuzes te laten maken, voelen ze zich verantwoordelijk. Dan doet het iets met ze – en dat helpt om beter te begrijpen wat ze leren.”
Benieuwd naar de digital interactive stories die de studenten ontworpen hebben? Die vind je hier.
Meer over het proces dat dit iXperiumdesignteam heeft doorlopen, lees je op deze pagina.
Tot slot kun je in deze iXpod horen hoe Rowan en Hendrik vertellen over hun tussentijdse ervaringen met het designteam.
