Pachters enthousiast over de voorzichtige terugkeer van boekweit

“De mensen in het gebied vinden het prachtig. Boekweit bloeit heel lang en boven een akker zoemt het aan alle kanten. Het gewas is namelijk heel insectenrijk, dus goed voor de biodiversiteit en landschappelijk is het echt een plaatje”, vertelt Ger Horsting. Hij heeft, onder andere op land dat hij pacht van Natuurmonumenten,  met zeven collega’s van de Biokring (een groep samenwerkende agrariërs rond het Mantingerveld) net het eerste jaar ‘boekweit-initiatief’ erop zitten. Dat is één van de projecten uit het Drentse programma Boer Burger Natuur Drenthe, waarin agrariërs zoeken naar impulsen voor natuurinclusieve landbouw.

Voedsel van het volk

Peter Brul heeft al meer ervaring met boekweit. Hij zag hoe het gewas in onder meer Polen, Hongarije en China nog volop bloeide. “In grote delen van Oost-Europa en Rusland is boekweit nog steeds het voedsel van het volk: het wordt daar vooral gegeten als geroosterde korrel in plaats van rijst, pasta of aardappel.”, vertelt Brul, die ook zag dat Nederland behoorlijke hoeveelheden van het gewas importeerde. Onder meer natuurwinkels verkopen boekweitproducten, waaronder de hele korrel,  koekjes, pasta en bakmeel. “Dat is dus ons voordeel: er is een markt.”

Geen pelmolens

Maar uitdagingen genoeg, merkte Brul toen hij vijf jaar geleden begon met experimenteren in Groningen. “Vroeger ging boekweit naar pelmolens. Elk dorp op de zandgronden had er wel één, maar daarvan zijn er welgeteld nul overgebleven. Het eerste jaar moest ik voor het pellen uitwijken naar Polen. Sinds vorig jaar heeft een bedrijf in Noord-Holland gelukkig weer een pelmolen. De korrels gaan van daaruit natuurvoedingsgroothandel en de gebroken korrels (boekweitgrutten) naar producenten van meelproducten zoals crackers en pannenkoeken. De doppen zijn onder meer geschikt voor gezondheidskussens en yogamatten, maar ook naar kwekers van insecten voor biologische bestrijding in de glastuinbouw En er loopt onderzoek naar gebruik als natuurlijk  isolatiemateriaal in spouwmuren”

Goed voor de biodiversiteit

Horsting is enthousiast over het eerste Drentse boekweitjaar. “Het is een heel makkelijk gewas om te telen. Je zaait het in de 2e helft van mei en oogst het in de 2e helft van augustus. Je maait het in het zwad, waar het een paar dagen tot een week droogt en rijpt, voordat het gedorst wordt. Groot voordeel is dat het meestal sneller groeit dan onkruid in het begin van de teelt. Daarvan heb je dus weinig last. En boekweit bloeit snel én lang. Dat is heel positief voor de biodiversiteit. Dit gewas past dus perfect bij natuurinclusieve landbouw.” Brul: “Boekweit is bovendien heel goed voor de bodem. Dat maakt het ook een prima rustgewas.”

Geen bestrijdingsmiddelen

Marike van der Paauw van Natuurmonumenten deelt het enthousiasme van Brul en Horsting. “Boekweit is een zeer insectenrijk gewas. Groot voordeel is ook dat bestrijdingsmiddelen en bemesting niet nodig zijn. Boekweit doet het heel goed op schrale grond. Natuurmonumenten ziet goede kansen voor dit gewas. Wij volgen daarom dit initiatief met grote belangstelling en zijn enthousiast over de inzet van onze pachters.”

Goede prijs

Of de zandgronden van Groningen, Drenthe, Overijssel, Gelderland en Noord-Brabant op termijn weer vol staan met boekweit moet de komende jaren blijken. “Een goede opbrengst voor de agrariërs is cruciaal: het saldo per hectare  moet goed zijn”, weet Brul. “Daarom moeten we de teelt optimaliseren. Dit jaar was vanwege de droge periodes lastig, maar we zien allemaal de mogelijkheden. We hebben nu honderd hectare boekweit. Onze doelstelling is om elk jaar voor een verdubbeling van het aantal hectares te gaan.”

Keten in de benen

Die ambitie past ook bij de markt: de vraag naar boekweit stijgt en import uit onder andere China wordt steeds duurder. Daarmee stijgen de kansen voor boekweit uit Drenthe en de andere oostelijke provincies, zegt Brul. “We moeten nu zorgen dat we een keten in de benen helpen. Die was er niet meer in Nederland. En daarbij moeten we vooral samen optrekken, zodat telers niet elkaars concurrenten worden. Dit initiatief heeft alleen succes als het saldo per hectare goed is en goed blijft.”

Samen met boeren aan de slag

Natuurmonumenten maakt zich samen met vele boeren hard voor meer biodiversiteit op het platteland. Natuur en biodiversiteit op het platteland gaan prima samen. De oplossing zit in het natuurvriendelijk produceren en consumeren van voedsel. Dit verhaal is hier een treffend voorbeeld van. Kijk hier voor meer voorbeelden hoe natuur en landbouw samengaan.