Maanden wachten op een inschrijving heeft vaak ‘verregaande gevolgen’

Hij had zich er wat anders bij voorgesteld. Toen Vitor Esposel (19) uit Brazilië in mei dit jaar na acht maanden digitale colleges in Amsterdam arriveerde voor het vervolg van zijn rechtenstudie, dacht hij dat zijn inschrijving bij de gemeente snel geregeld zou zijn. Bijna drie maanden later is dat nog altijd niet gebeurd. Zijn afspraak bij het gemeenteloket staat nu gepland op 20 september – eerder kon niet, kreeg hij te horen.

Zijn leven „is er een stuk ingewikkelder op geworden”, zegt Esposel met gevoel voor understatement. Géén inschrijving betekent géén burgerservicenummer, waardoor hij geen bankrekening kan openen, geen telefoonabonnement kan afsluiten en niet wit kan werken. „Ik leef van het contante geld dat ik uit Brazilië heb meegenomen voor noodgevallen”, vertelt Esposel. Een baantje heeft hij niet genomen („zwart werken wil ik niet”), het plan om deze zomer door Europa te reizen, heeft hij in de ijskast gezet – zonder bsn kan hij geen officieel vaccinatiebewijs krijgen.

Esposels problemen zijn het gevolg van de achterstand die de gemeente Amsterdam heeft opgelopen bij inschrijving van nieuwe inwoners in de Basisregistratie Personen (BRP) . Formeel dient iedereen die in de stad komt wonen, zich binnen vijf dagen te melden bij een gemeentelijk loket. Maar wie de afgelopen tijd belde voor zo’n afspraak kreeg te horen dat er pas over drie maanden plek is.

Het probleem lijkt behalve in Amsterdam ook te spelen in andere grote steden. Eveneens in Utrecht en Den Haag lopen buitenlanders – veelal studenten – die zich bij de gemeente willen inschrijven tegen lange wachttijden aan. In Den Haag krijgen mensen voorrang als ze kunnen aantonen dat ze een spoedgeval zijn, zegt een woordvoerder van de gemeente. „Dan worden ze binnen drie dagen geholpen.”

‘Studenten zijn in paniek’

De Amsterdamse wachtlijst is volgens een woordvoerder van wethouder Touria Meliani (Dienstverlening, GroenLinks) het gevolg van het opheffen van de coronareisbeperkingen, wat leidde tot „een enorme toename in de aanvragen voor reisdocumenten”. De inschrijving van studenten is „wegens corona” verplaatst van de universiteiten en hogescholen naar het gemeenteloket. Daar geldt de anderhalvemeterregel, „waardoor er minder aanvragers en minder personeel aanwezig kunnen zijn”.

De gevolgen van de vertraging kunnen ingrijpend zijn. In de eerste plaats voor duizenden studenten: alleen al aan de UvA stonden afgelopen collegejaar meer dan 4.700 buitenlandse studenten ingeschreven.

Wietske de Bruijn van de Amsterdamse afdeling van het Erasmus Student Network (ESN), dat buitenlandse studenten ondersteunt, komt het probleem op dit moment „eindeloos tegen”. „In iedere appgroep waarin ik zit, gaat het hierover. Studenten zijn echt gestrest en in paniek”. NRC ontving via het ESN berichten van meerdere buitenlandse studenten die komend collegejaar komen studeren in Amsterdam, en in het ongewisse verkeren over hun inschrijving.

Of de wachtlijst gevolgen heeft voor expats die naar Amsterdam verhuizen, is onduidelijk. Zij regelen hun verhuizing vaak via een commercieel bureau. Aletha Simpson van Expathelp zegt dat haar bedrijf de afspraken voor inschrijving vanwege de vertraging „enkele maanden eerder inplant”.

Wie wél voor een onaangename verrassing komen te staan, zijn de ‘herinschrijvers’: Nederlanders die terugkeren na een verblijf in het buitenland. Zoals journalist Rolinde Hoorntje, die het afgelopen anderhalf jaar heen en weer pendelde naar haar (Nederlandse) echtgenoot in New York en zich daarom liet uitschrijven in Amsterdam. Vorige week keerde ze terug en kreeg ze te horen dat ze pas eind oktober terecht kan bij het gemeenteloket. „Dat zou voor ons gezin verregaande gevolgen hebben”, zegt Hoorntje, die eind september is uitgerekend voor haar tweede kind. „Zonder inschrijving kunnen we geen zorgverzekering regelen, kan ik geen zwangerschapsuitkering aanvragen en hebben we geen recht op kinderopvangtoeslag voor onze jongste.”

Wat als je niet mondig bent?

Het Amsterdamse gemeentebestuur zegt dat de achterstand op dit moment wordt weggewerkt en dat „alle afspraken” naar voren zijn gehaald. „We hebben vijftig mensen gebeld, dertig mensen hadden zelf al gezien dat er eerder plek was, dus die hebben het zelf verzet”, aldus een woordvoerder. Er zou op dit moment nog een wachttijd van „enkele dagen” zijn. De woordvoerder kon niet zeggen of de tachtig gebelde mensen tezamen de voltallige wachtlijst vormen. Onduidelijk blijft ook waarom een groep van zo’n beperkte omvang geleid kan hebben tot een wachttijd van drie maanden.

Rolinde Hoorntje, die als freelancer ook voor NRC werkt, heeft haar afspraak inmiddels kunnen vervroegen naar komende maandag. Met dank aan een ambtenaar die haar hielp bij een eerdere administratieve kwestie. „Maar ik heb sterk de indruk dat dat komt omdat ik mondig ben. Hoe gaat het als je geen journalist bent, of het Nederlands niet machtig?”

De UvA laat via een woordvoerder weten dat alle internationale studenten vanaf 5 augustus een afspraak kunnen maken bij een gemeentelijke balie „speciaal voor studenten”. Normaal gesproken organiseert de universiteit zogeheten ‘pick-up-dagen’, waarop gemeenteambtenaren de inschrijving op een UvA-locatie doen, maar die gingen vorig jaar en dit jaar niet door.

De UvA heeft „geen signalen” gekregen dat er een achterstand zit in de inschrijving, zegt de woordvoerder. De drie maanden vertraging bij de Braziliaanse student Vitor Esposel noemt hij „heel vervelend” en „helemaal niet goed”.