Alle medewerkers van de NPO, RTL en Talpa moeten voor de zomer de zogeheten e-learning respectvol gedrag voltooien. De omroepen en zenders hebben dit beloofd door zich aan te sluiten bij het Mediapact.
Dit samenwerkingsverband wil na de affaires rond onder meer The voice of Holland en De Wereld Draait Door een mentaliteitsverandering in Hilversum bewerkstelligen. Ook veel andere bedrijven, organisaties en verenigingen sturen hun mensen veel vaker dan vroeger op (al dan niet online) cursus.
Maar er is ook kritiek. Vandaag Inside-analist Johan Derksen weigert de cursus te doen omdat hij het initiatief onzin vindt. Ook op ons reactieplatform NUjij stelden veel lezers dat zo'n snelle online cursus het verschil niet gaat maken.
'Gedragsverandering hangt af van drie factoren'
"Op zichzelf is het een goed idee om trainingen en e-learnings te geven", laat Mariëtte Hamer aan NU.nl weten. Zij is de regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag. "Maar alleen een al dan niet verplichte cursus als een geïsoleerd onderdeel is niet genoeg. Het moet onderdeel zijn van een bredere aanpak in een organisatie, waarbij het gesprek op de werkvloer het belangrijkst is."
Gedragspsycholoog Carolien Gravesteijn van Hogeschool Leiden sluit zich daarbij aan. "Een gedragsverandering hangt af van drie factoren", legt ze uit. "Je moet met mensen in gesprek gaan en samen overeenkomen wat belangrijke waarden en normen zijn. Je moet zichtbaar maken hoe dat gedrag eruit zou moeten zien en wat daar de gevolgen van zijn. Dat kan bijvoorbeeld met een e-learning."
"En daarna moet gedrag ook in praktijk gebracht en geoefend worden. Anders zakt alle kennis die je bij de eerste twee stappen hebt gedeeld snel weer weg." Of de omroepen meer doen dan bijvoorbeeld alleen de e-learning, is niet duidelijk.
'Ongewenst gedrag is er in tientallen jaren ingesleten'
Een groot probleem bij ongewenst of respectloos gedrag is dat het er gedurende tientallen jaren ingesleten is, stelt Gravesteijn. "Mensen als Matthijs van Nieuwkerk of Johan Derksen zijn eraan gewend geraakt dat bepaalde vormen van ongewenst gedrag geaccepteerd of zelfs beloond worden."
Ook Saskia Daru, projectleider sociale veiligheid bij kennisinstituut Movisie, beklemtoont dat bij het bereiken van een cultuuromslag nooit één instrument - zoals een e-learning - afzonderlijk mag worden beoordeeld.
"Er is nooit één manier waarop je een probleem als dit gaat oplossen", legt ze uit. "Het is altijd een combinatie van stappen die je neemt. Er moet kennis worden gedeeld en aan bewustwording worden gewerkt. Er moeten ook stappen worden gemaakt binnen organisaties om garanties in te bouwen dat er voortaan daadwerkelijk anders wordt gehandeld."
'Bewustwording moet breed worden uitgerold'
Daru noemt als voorbeeld de manier waarop leidinggevenden verantwoording afleggen en ter verantwoording kunnen worden geroepen als dingen misgaan. "Het gaat er ook om dat je sociale veiligheid meeneemt in evaluatiegesprekken of als onderdeel van teambuildingsessies", legt ze uit. "Het onderwerp moet heel breed binnen de hele organisatie worden uitgerold. Dat is de enige manier waarop je een brede bewustwording en dus een verandering kan realiseren."
Ook zij betwijfelt of het nut heeft om er bij iemand als Derksen op aan te blijven dringen de e-learning te doen. "Bewustwording is iets waarvoor je open moet staan", stelt ze. "Misschien bereik je met zo'n cursus niet de mensen die het het hardst nodig hebben. Maar dat betekent niet dat het geen zin heeft. Dan onderschat je de invloed van alle mensen die er positief of zelfs neutraal in staan."
"Als al die mensen wél meedoen, dan wordt de speelruimte voor mensen die ongewenst gedrag normaal vinden veel kleiner." Daar voegt ze direct met klem aan toe dat "leidinggevenden, maar ook gezaghebbende figuren zoals de spraakmakers in talkshows, zeker mogen worden aangesproken op hun gedrag".
'Geen situatie waarin iedereen nú op zijn tenen gaat lopen'
Gravesteijn merkt op dat gedragsverandering tijd kost, vooral bij volwassenen. We leven in een tijd waarin harde, pijnlijke opmerkingen in de media en politiek bijna normaal zijn. We lijken niet meer te weten wat wenselijke, respectvolle omgangsvormen zijn.
"Het is niet gemakkelijk om volwassenen iets dat zij al decennia hebben aangenomen als 'normaal' af te leren", legt ze uit. "Maar dat betekent niet dat het niet mogelijk is. Die verziekte manier van met elkaar omgaan zit in het systeem."
Tegelijkertijd waarschuwt Gravesteijn dat de verandering geleidelijk aan moet worden doorgevoerd. "Je wilt geen situatie waarin iedereen nú op zijn tenen gaat lopen omdat er veel aandacht voor is, maar waarin we over twee jaar weer zijn vergeten wat we nu hebben afgesproken en je weer terugschiet in oude gewoontes."
NUjij: Uitgelichte reacties