Cursusaanbieders profiteren flink van de STAP-subsidie, waarmee Nederlanders voor duizend euro aan opleidingsbudget kunnen krijgen. Met trucs proberen sommige opleiders zoveel mogelijk geld bij de overheid te claimen, zo blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws. Daardoor raakt de subsidiepot eerder leeg en kunnen minder mensen een cursus volgen.
De onderzoeksredactie van RTL Nieuws bekeek alle cursussen die meer dan 100 keer zijn aangevraagd en vergeleek de lesgelden met die van vorig jaar, toen het STAP-budget nog niet bestond. Daaruit blijkt dat veel opleiders voor de maximale opbrengst gaan zodra de overheid betaalt. Zo zijn sinds de invoering van de subsidie de prijzen verhoogd, worden optionele extra's standaard aangevinkt en krijgt de overheid kortingen niet die wel aan gewone klanten worden gegeven.
De prijsstijgingen zorgen ervoor dat de subsidiepot eerder leeg is, waardoor minder mensen een cursus kunnen volgen. Individuele cursisten merken er minder van. Het maakt voor hen namelijk niet uit of een cursus 350 euro of 999 euro kost, omdat ze het budget maar voor één cursus in mogen zetten. Een eventueel restant kan niet voor een andere cursus gebruikt worden.
Wat is STAP?
- Iedere volwassen Nederlander kan jaarlijks maximaal duizend euro aan opleidingsbudget krijgen van de overheid.
- De regeling is bedoeld om je positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Daarom komen alleen opleidingen die in een speciaal register staan in aanmerking. Gepensioneerden krijgen geen STAP-budget.
- Aanvragen kan eens in de twee maanden, waarbij er telkens maar een beperkte pot geld beschikbaar is. Wie achter het net vist, moet wachten tot de volgende ronde om een nieuwe poging te doen.
- De volgende ronde start op donderdag 1 september. Een aanvraag doen gaat via het UWV.
- Uit eerder onderzoek van RTL Nieuws blijkt dat er veel geld gaat naar cursussen waarvan het de vraag is of ze relevant zijn voor de arbeidsmarkt.
Standaard extra opties aanvinken
Een van de manieren waarop opleiders de prijs omhoog krikken, is door extra opties standaard aan te vinken. Bij NHA Opleidingen, waar de meeste STAP-cursussen gevolgd worden, wordt tijdens het aanmelden zowel een examen van 125 euro als een getuigschrift van 29 euro in het winkelmandje gestopt. Zo'n getuigschrift, een bewijs dat je gemiddeld een voldoende had voor al het huiswerk, heeft geen functie als je ook een diploma krijgt. Het is voor 'als je geen examen doet', schrijft NHA op de eigen website.
In reactie op vragen hierover zegt NHA dat het getuigschrift van pas kan komen in de periode tussen het afronden van de cursus en het doen van het examen. Het papiertje kan in de tussentijd gebruikt worden bij sollicitaties.
Geen korting voor de overheid
Voor het doen van een examen moet bij veel opleiders betaald worden. Laudius geeft al jarenlang 55 euro korting op het examengeld aan klanten die zich inschrijven voor een cursus. Maar als de klant zijn STAP-budget gebruikt, is er geen korting en wordt het examengeld verhoogd tot 125 euro. Dit leverde het bedrijf tot nu toe ruim 410.000 euro extra op. Na vragen van RTL Nieuws heeft Laudius de korting voor iedereen geschrapt.
STAP-cursisten krijgen bij Laudius bovendien altijd een papieren versie van het lesboek, wat tussen de 40 en 70 euro extra kost. Buiten STAP om is dat een optionele extra. Je kunt dan ook voor een gratis e-boek kiezen.
Volgens Laudius is daarvoor gekozen vanwege een 'voortgangseis vanuit de overheid'. Cursisten zouden de opleiding succesvol moeten afsluiten met een examen. De overheidseis die Laudius aanhaalt, bestaat echter niet. Een bewijs dat iemand minstens 80 procent van de cursus heeft gevolgd, is genoeg.
'Aanzienlijke kosten' voor STAP
Bij LOI en NTI krijgen reguliere klanten respectievelijk 3 en 5 procent korting wanneer ze het cursusgeld in één keer betalen. De overheid doet dat ook, maar krijgt die korting niet. LOI rechtvaardigt dat door te zeggen dat voor de STAP-regeling ook 'aanzienlijke kosten' worden gemaakt. Kritiek op het niet berekenen van betalingskorting aan de overheid vindt het bedrijf 'niet terecht'.
NTI stelt dat het wel degelijk heeft geprobeerd om de betalingskorting aan de overheid te geven, maar dat het tegen 'systeemtechnische beperkingen' aanliep. Het bedrijf zou nog steeds in overleg zijn met het UWV om de korting alsnog te geven. Het UWV zegt niets te weten van gesprekken hierover met NTI. Het zou bovendien wel degelijk mogelijk zijn om in het huidige systeem kortingen te berekenen.
Prijzen dit jaar verhoogd
Veel opleiders hebben dit jaar de prijzen verhoogd. Bij Laudius werden cursussen tot wel 17 procent duurder. Civas Opleidingen uit Haarlem verhoogde haar prijzen die in het STAP-register staan met 10 tot 18 procent. Opleider LOI maakte haar populairste STAP-aanbod tussen de 4 en 16 procent duurder. NHA voerde prijsstijgingen door van tussen de 6 en 18 procent en NTI maakte opleidingen 7 tot 12 procent duurder.
De opleiders zelf ontkennen met klem dat de prijsverhogingen te maken hebben met de invoering van de STAP-regeling. Laudius, Civas en NHA stellen dat hun kosten ook flink zijn gestegen, onder meer door duurder papier en hogere arbeidskosten. Volgens LOI en NTI zijn de stijgingen onderdeel van prijsaanpassingen die elk jaar worden doorgevoerd. Daarbij zouden sommige cursussen juist goedkoper zijn geworden. Sommige cursussen zouden bovendien inhoudelijk zijn veranderd, wat de prijsstijging moet verklaren.
Bestaande cursussen opnieuw verpakken voor 990 euro
Cursusaanbieder HOBP heeft voor STAP een heel nieuw platform uit de grond gestampt met de naam Stapwijz. Daar zijn online 'leertrajecten' samengesteld die 990 euro per stuk kosten, bijvoorbeeld het 24 uur durende traject 'Starten met Excel'. Maar de inhoudelijke cursussen waaruit deze trajecten zijn samengesteld, zijn op een ander platform van het bedrijf ook te volgen met een abonnement van 25 euro per maand. De overheid betaalt dus 990 euro voor een cursus die ook gevolgd zou kunnen worden voor 25 euro. HOBP verkocht dit jaar 1.205 leertrajecten.
Het bedrijf stelt desgevraagd dat een leertraject van Stapwijz wel degelijk meer omvat. Want behalve de hoofdcursus, krijgt de leerling voor 990 euro ook nog een 'persoonlijke scan', 4 tot 6 uur persoonlijke begeleiding en 'live leren sessies'.
'Ontwerpfout in regeling'
Renée van Schoonhoven, hoogleraar onderwijsrecht aan de Vrije Universiteit, zegt dat de prijsstijgingen mogelijk zijn door een ontwerpfout. "Er zit een enorm gat in de regeling. Ethisch gezien is het natuurlijk niet goed wat de bedrijven doen, maar het is niet verboden. Dit had je netjes dicht moeten tikken aan de voorkant, door afspraken te maken over bijvoorbeeld een maximale jaarlijkse prijsstijging."
"Onderdeel van het probleem is dat de consument maar één keer een scholing kan doen", zegt Arjen Edzes, lector regionale arbeidsmarkt aan de Hanzehogeschool Groningen. "Wat daarna overblijft van die 1000 euro, kan hij niet nog eens een keer ergens anders inzetten. De consument heeft er daardoor helemaal geen belang bij om zo goedkoop mogelijk in te kopen." Volgens Edzes zou het prijsopdrijvende effect vermeden kunnen worden door het overschot vrij te geven zodat mensen nog een tweede cursus kunnen volgen.
Vakbond CNV vindt het prijzenswaardig dat de overheid investeert in scholing. Maar voorzitter Piet Fortuin zegt over de gestegen prijzen dat de STAP-regeling een 'typisch voorbeeld is van goed bedoeld maar slecht uitgewerkt'.
627 cursussen verwijderd
Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, dat verantwoordelijk is voor de STAP-regeling, zegt dat de cursussen voor 'marktconforme prijzen' moeten worden aangeboden. "Het is natuurlijk niet de bedoeling dat opleiders hun prijzen omhoog bijstellen, omdat het om belastinggeld gaat", zegt een woordvoerder. Het ministerie heeft onderzoeken lopen naar verschillende opleiders die niet voldoen aan de voorwaarden. In totaal zijn er tot nu toe 627 cursussen uit het register verwijderd.
"Kortingen niet verrekenen zodra je een subsidie van het Rijk krijgt, dat snap ik niet", reageert D66-kamerlid Marijke van Beukering op de bevindingen van RTL Nieuws. Ze gaat Kamervragen stellen over de prijsstijgingen. "Ik ben daar boos over en vind het belangrijk dat de minister gaat kijken wat zij eraan kan doen. Een nieuwe regeling kan in de praktijk niet goed uitpakken. Dan moeten we niet te lang wachten en ook gewoon aanpassingen doen."
