Filosoof Jongepier verlaat wetenschap uit protest tegen ‘ongepast gedrag’
Filosoof en Trouw-recensent Fleur Jongepier heeft haar baan aan de Radboud Universiteit opgegeven. Ze beklaagt zich over grensoverschrijdend gedrag aan de universiteit waar ze werkte en daarbuiten.
Sommige academici waren “hopeloos naïef” en hebben nu spijt van hun affaires, zegt Fleur Jongepier (1986). Ze was tot afgelopen week als docent ethiek verbonden aan de Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Anderen noemt Jongepier “regelrechte klootzakken met nul berouw” - het zijn haar (nu ex-)collega’s die “om zich heen sloegen toen berichten over grensoverschrijdend gedrag de krant of het universiteitsblad haalden, en anderen chanteerden of onder druk zetten.”
Van de Nijmeegse misstanden was wel iets bekend. In de media verschenen in 2020 berichten over het beoogde aantreden van een nieuwe decaan, dat niet doorging vanwege ‘ongepast handelen’. Daar deed adviesbureau Berenschot onderzoek naar. Daaruit bleek dat bijna dertig personen over de afgelopen vijftien jaar melding hadden gemaakt van seksistische bejegening en ‘ongepaste’ relaties tussen docenten en studenten.
Daarop werd een ‘cultuurtraject’ gestart. Heeft dat geholpen? Jongepier: “Daar is wel degelijk hard aan gewerkt, maar het mocht bijvoorbeeld alleen over fictieve situaties gaan. Niet over waar men feitelijk boos en verdrietig over was. Het was niet de bedoeling om man en paard te noemen. En studenten werden te laat en te weinig betrokken.”
Opgelost met indringend gesprek
Dat een hoogleraar filosofie geen decaan mocht worden vanwege zijn ‘ongepast handelen’, bevestigt Jongepier. Huiverig voor juridische gevolgen wil ze niet zeggen wat hij heeft gedaan. Wel benadrukt ze dat haar vertrek samenhangt met het ‘ongeoorloofde gedrag’ van meerdere personen die ‘vergaten dat ze verantwoordelijk waren voor onderwijs en leergierigheid’. “Bij therapeuten is het duidelijk: je gaat niet met een patiënt naar bed, al is die volwassen en is de intimiteit consensueel. Dat zou bij docenten ook moeten gelden. Aan de universiteit wordt zoiets ‘opgelost’ met een indringend gesprek.”
Zelf zegt ze ‘alleen indirect’ slachtoffer te zijn van grensoverschrijdend gedrag, ‘door wat ik de laatste jaren zag en hoorde’. “Ik raakte vooral mijn achting voor de wetenschap kwijt en wilde enkele bedrijvers daarvan niet meer tegen het lijf lopen. Ik was ontgoocheld en werd cynisch.”
Uit eigen waarneming weet Jongepier dat “melders, klagers of klokkenluider soms vriendelijk werden gemaand om stil te blijven, soms ook werd hen hardhandig het zwijgen opgelegd.” Hoe ze daarbij zelf is bejegend, wil ze niet zeggen.
Ook in Utrecht
Haar kritiek geldt niet alleen voor academisch Nijmegen. Ook - “en misschien wel meer” - in Utrecht, waar Jongepier studeerde, “voelden omstanders dingen aan en deden niets, of ze kregen meldingen binnen en deden nog steeds niets.”
Waren er dan geen vertrouwenspersonen? “Ja, capabele zelfs, maar die werden vaak overal buiten gehouden. Verder waren er vertrouwenspersonen die onvoldoende getraind waren en niet goed wisten wat ze aan moesten met meldingen.”
Voor Jongepier was de lol in wetenschap er al een tijdje af, voegt ze toe. Lang koesterde ze het idee dat “de academie het hoogst haalbare is als je ergens goed in bent”.
Creatiever en zinvoller
Fleur Jongepier kreeg een grote Veni-beurs van de NWO en won deze zomer nog de Heineken Young Scientists Award. “Ik heb nog overwogen om die beurs mee te nemen naar een andere universiteit.” Maar ze geeft de wetenschap eraan. “Ik stort me nu liever op freelance schrijven en fotografie - dat is creatiever en zinvoller werk.”
In het universiteitsblad van de Radboud Universiteit heeft decaan Heleen Murre-van den Berg laten weten het vertrek van Jongepier te betreuren. Over het ‘cultuurtraject’ en de kritiek van Jongepier zegt Murre-van den Berg: “Het is duidelijk dat ondanks alle inspanningen gericht op een veilige en sociale werk- en studieomgeving, we daarmee aan onze faculteit en universiteit nog niet klaar zijn.”
Lees ook:
‘Ongepast handelen’ nekt beoogd decaan Nijmegen
In 2020 is aan de universiteit van Nijmegen de benoeming van een decaan geblokkeerd. Hij had zich schuldig gemaakt aan ‘ongepast handelen’. Ook met andere docenten was wat aan de hand, met hen werden ‘indringende gesprekken gevoerd’ omdat er over hen was geklaagd.